گونه‌شناسي منابع علوم و فنون قرائات در حوزه دانش احتجاج

از عرصه‌هاي كليدي در موضوع قرائات قرآن كريم، عرصه احتجاج بر قرائات است. تبحر در اين مسئله نيازمند اطلاعات و تخصص فراگير در دانش‌هايي همچون تفسير، حديث، ادبيات و رسم المصحف است. عمده تأليفات در اين زمينه به قرن سوم تا ششم هجري باز مي‌گردد و تأليفات قرون اخير به بررسي ديدگاه‌هاي دانشمندان قبلي اختصاص دارد. منابع احتجاج بر اساس نوع قرائت بحث شده در آنها، زمان تأليف آنها، كتب تأثير گذار و مهم و نوع احتجاج در اين منابع قابل تقسيم‌بندي است. تأليف احتجاج در قرائات بر اساس تفاسير شيعه و بررسي جايگاه دانشمندان شيعه در اين زمينه، از عرصه‌هاي مفقوده در زمينه دانش احتجاج به شمار مي‌آيد. تأثير دانش‌هاي مختلف در احتجاج قرائات، بررسي شيوه احتجاج در ميان دانشمندان اسلامي، مباني احتجاج در قرائات، تأثير پذيري مولفان احتجاج از ديگر دانشمندان و كتب احتجاج، نقاط مشترك در احتجاج قرائات متواتر و شاذ و نقش دانش احتجاج در حجيت بخشي به قرائات قرآن كريم از موضوعات شايسته تحقيق در اين عرصه به شمار مي‌رود. در اين نوشتار تلاش شده تا با بررسي كتب مؤثر در زمينه احتجاج بر قرائات قرآن كريم، زواياي مختلف اين آثار و گونه‌هاي آنها تحليل شود. اين بررسي، ابعاد بسياري در ارتباط با زمينه‌هاي قابل تحقيق، در عرصه احتجاج را روشن مي‌نمايد.