تبيين و رتبه‌بندي شاخص‌هاي كارايي و اثربخشي دولت در اقتصاد اسلامي

در دو دهه اخير، پژوهش‌ها و تحقيقات مربوط به نقش دولت در اقتصاد از مباحث اندازه دولت و وظايف آن در اقتصاد به مقوله كارايي و اثربخشي دولت در اقتصاد معطوف گشته است. اين تغيير نگاه به مقوله دولت در اقتصاد، موجب شكل گيري تحقيقات متعددي در خصوص تدوين و ارائه شاخص هاي كارايي و اثربخشي دولت در گزارش‌ها و پژوهش‌هاي جهاني شده است. در اين ميان انطباق اين شاخص‌ها و ارائه شاخص‌هاي برآمده از مباني و وظايف دولت در اقتصاد اسلامي از اهميّت زيادي برخوردار است. با اتخاذ رويكرد مفهومي موسع از كارايي و اثربخشي، كارايي و اثربخشي دولت را مي توان اين‌گونه بيان نمود كه با استفاده از منابع و اختيارات، وظايف به‌نحوي انجام گيرد كه بيشترين خروجي و عايدي را داشته و در رسيدن به اهداف بيشترين اثربخشي حاصل شود. اين تحقيق مبتني‌بر جايگاه و وظايف دولت در نظام اقتصادي اسلام، پس از تفكيك حوزه‌هاي وظايف دولت مشتمل‌بر حوزه‌هاي كلان اقتصادي، پولي و مالي، درآمد و هزينه دولت، عدالت و رفاه عمومي، اداري و مديريتي، تنظيم‌گري و نظارت بر بازار، امنيت اقتصادي و حقوق مالكيت و حوزه علم و آموزش به استخراج و ارائه شاخص هاي سنجش كارايي و اثربخشي دولت در حوزه هاي پيش‌گفته و رتبه‌بندي هريك از شاخص‌ها براساس پرسشنامه خبرگاني پرداخته است. شاخص «نسبت خانوارهاي زيرخط فقر به كل خانوارها» در حوزه عدالت و رفاه عمومي از ميان 64 شاخص، رتبه نخست را به‌دست آورد كه نشان مي‌دهد براساس نظرات خبرگان، حوزه عدالت در سنجش كارايي و اثربخشي دولت با شاخص (پايين بودن) نسبت خانوارهاي زيرخط فقر مهم‌ترين مؤلفه و شاخص است. مجموعه شاخص‌هاي مستخرج و رتبه‌بندي شده در اين تحقيق مي‌تواند در سنجش عملكرد دولت در انطباق با اقتصاد اسلامي استفاده گردد.