ارزيابي ضريب زبري مانينگ در كانال‌هاي آبياري و زهكشي با پوشش گياهي پنجه مرغي (Cynodon dactylon)

ضريب زبري جريان يكي از عوامل مهم و مؤثر در طراحي كانال‌هاي روباز است. انتخاب ‌دقيق اين ضريب براي اهداف طراحي و بهره‌برداري از كانال‌هاي خاكي لازم و ضروري است. بنابراين پژوهش حاضر باهدف تدقيق مقادير ضريب زبري كانال‌هاي خاكي با پوشش گياهي پنجه مرغي (Cynodon dactylon) انجام‌شده است. براي انجام آزمايش‌ها، سي مقطع از كانال‌هاي خاكي در شبكه آبياري و زهكشي مغان انتخاب شدند. سرعت جريان آب در مقاطع مختلف كانال‌هاي خاكي با مولينه، مختصات نيمرخ عرضي مقاطع كانال‌ها با دوربين نقشه‌برداري (ترازياب) و يك شاخص مدرج اندازه‌گيري گرديد. نتايج نشان داد تغييرات ضريب زبري از 0.01 تا 0.4 بود. ميانگين ضريب زبري در كانال‌هاي خاكي با پوشش گياهي پنجه مرغي برابر 0.08 به دست آمد. همچنين، توزيع سرعت جريان، سطح مقطع جريان، پيرامون تر شده، شعاع هيدروليكي و ضريب زبري مانينگ در كانال‌هاي خاكي با پوشش گياهي يادشده با توزيع لاگ نرمال منطبق بود. نتايج نشان داد جريان در مقاطع كانال‌هاي خاكي، به‌صورت آشفته بوده و با افزايش عدد رينولدز، ضريب زبري در كانال‌ها، كاهش مي‌يابد. تحليل حساسيت دبي جريان به ضريب زبري نشان داد با دو و سه برابر شدن اندازه ضريب زبري، دبي جريان به ترتيب 50 و 33 درصد مقدار ميانگين ضريب زبري (0.08) بود. زماني كه ضريب زبري 50 و 25 درصد مقدار ميانگين بود، دبي جريان 200 و 400 درصد دبي نظير ميانگين ضريب زبري گرديد بنابراين، حساسيت دبي جريان به ضريب زبري در كانال‌هاي خاكي قابل‌توجه بوده و توصيه مي‌شود در انتخاب و اعمال اين ضريب در محاسبات يا برآوردهاي مهندسي، توجه و دقت لازم معمول گردد.