بسوي انبساط مفهومي از برنامه درسي اسلامي

برنامه درسي اسلامي يكي از مفاهيم و عرصه هاي نوظهور در حوزه مطالعات برنامه درسي است كه دستور كار خود را به اسلامي كردن برنامه درسي بر اساس جهان بيني توحيدي اختصاص داده است. البته تاكنون مفهوم نظري روشن و قابل دفاعي از ماهيت برنامه درسي اسلامي و حدودوثغور آن عرضه نشده است. هدف اين نوشتار، ارائه ايده و طرح نظري اوليه در باب برنامه درسي اسلامي و قلمرو آن است. براي نيل به اين منظور، در اين پژوهش محتواي آثار مطرح‌شده موجود در زمينه برنامه درسي اسلامي در سه مرحله توصيف، تحليل و نقد شده است. در مرحله اول، بعد از شناسايي تك تك آثار منتشرشده در اين زمينه، منظور نويسنده از برنامه درسي اسلامي و اين كه نويسنده به دنبال اسلامي كردن چه بُعديا ابعادي از ابعاد معرفتي برنامه درسي بوده است، بررسي شده است. در مرحله دوم، نوع تلاش مولف –نظريه پردازي يا كاربست نظريه هاي متعارف غربي در اين آثار تحليل شده است و در مرحله سوم، اين آثار از حيث محتوا و كيفيت مفهوم پردازي نقد شده اند. نتايج بررسي وضعيت موجود، حاكي از وجود دو جريان اصلي نسبت به برنامه درسي اسلامي است: گرانبار كردن محتواي برنامه هاي درسي از ارزش هاي اسلامي مبتني بر مباني نظري دانش طراحي و تدوين برنامه درسي متعارف و موجود غربي، و برنامه درسي اسلامي به مثابه يك نظريه كلان فلسفي ارزشي. با عنايت به ناكارآمدي، محدودنگري و غفلت از ابعاد مختلف معرفتي حوزه برنامه درسي اسلامي، پژوهش حاضر سعي دارد در قالب جريان سوم و به عنوان بديل دو جريان قبلي، توجه صاحب‌نظران را به توليد دانش برنامه درسي اسلامي از طريق توسعه مباحث نظري در همه ابعاد معرفتي جلب كند. بي‌ترديد مشاركت در گسترش دانش برنامه درسي اسلامي مستلزم روي آوردن به نظريه پردازي، به مثابه تنها شاهراه خلق دانش نو است.