تبيين منطق برنامه درسي آموزش علوم بر مبناي فلسفه علم رئاليسم استعلايي

فلسفه علم يكي از مباني نظري و اصيل تدوين و طراحي برنامه درسي آموزش علوم است. در دوره‌هاي مختلف تاريخي نيز هر يك از سنت‌هاي فلسفه علم تجربه‌گرايي يا ايده‌آليسم، به صورت مستقيم يا غير مستقيم پيام‌ها و استلزاماتي براي آموزش علوم داشته‌اند. اين مقاله، منطق آموزش علوم را بر اساس رئاليسم استعلايي روي باسكار به عنوان بديل فلسفه‌هاي علم رايج به شيوه استنتاجي بررسي نموده است. به اين منظور در آغاز هسته مركزي رئاليسم استعلايي كه بر سه عنصر واقع‌گرايي هستي‌شناختي، نسبي‌گرايي معرفت شناختي و عقلانيت داوري تمركز دارد، معرفي و در نهايت پيامدهاي اين عناصر براي منطق برنامه درسي آموزش علوم به بحث گذاشته شد. يافته‌هاي پژوهش نشان داد، تركيب واقع‌گرايي هستي‌شناختي و نسبي‌گرايي معرفتي رويكرد واقع‌گرايي سازه‌گرايانه را براي آموزش علوم به ارمغان مي‌آورد. واقع‌گرايي سازه‌گرايانه به اين معناست كه علم اگرچه محصول تخيل خلاقانه انسان است، اما همواره معطوف به واقعيت بيروني است. بر اين اساس در آموزش علوم علاوه بر به رسميت شناختن فعاليت دانش‌آموزان به عنوان سازنده‌هاي فعال دانش، بر مشاهده و ارتباط با واقعيت بيروني نيز تاكيد گردد. همچنين عنصر سوم فلسفه علم باسكار عقلانيت داوري است كه رويكرد انتقادي را براي آموزش علوم توصيه كرده است.