پيش‌بيني و تشخيص ناهنجاري‌هاي يونسفري زلزله در محتواي كلي الكترون نقشه‌هاي جهاني يونسفر(GIM) براساس تكنيك تبديل موجك به‌منظور كاهش مخاطرات (زلزلۀ7/7 ريشتري سراوان ،16 آوريل2013)

زلزله‌ها رفتاري ناشناخته و غيرخطي دارند و با توجه به بزرگاي زلزله، شاهد تغييراتي در ليتوسفر، اتمسفر و يونسفر خواهيم بود. پارامتر‌هاي يونسفر در برابر زلزله‌هاي بزرگ بسيار حساس‌اند و تحت تاًثير قرار مي‌گيرند. علاوه بر تغييرات يونسفري به‌وجود‌آمده بر اثر فعاليت‌هاي خورشيدي، تغييرات كوتاه‌مدت قابل توجهي در يونسفر ديده مي‌شود كه ناشي از تغييرات سريع در فعاليت‌هاي ژئومغناطيسي است. بنابراين، تشخيص تغييرات نابهنجار يونسفري ناشي از فعاليت‌هاي خورشيدي و ژئومغناطيسي، بسيار دشوار خواهد بود، به‌ويژه زماني‌كه توفان‌هاي ژئومغناطيسي كوچكي هم دخالت داشته باشند. پردازش سري زماني محتواي كلي الكترون (TEC) يونسفري به‌منظور تشخيص نابهنجاري‌هاي يونسفري، موضوع بسيار مهم و كاربردي براي كاهش مخاطرات زلزله، از طريق پيش‌بيني بهنگام و در اختيار داشتن زمان لازم براي تصميم‌گيري و آماده‌سازي وضعيت حاكم براي كاهش تلفات جاني و مالي در زمان رخداد زلزله خواهد بود. از دو تكنيك موجك براي سري‌هاي زماني غيرخطي و غيرثابت محتواي كلي الكترون استفاده شده است: تبديل موجك تحليلي (AWT) براي آشكارسازي تغييرات در TEC و تبديل موجك متقابل (XWT) براي آناليز روابط دوطرفۀ ميان تغييرات نابهنجاري‌هاي يونسفري و شاخص‌هاي ژئومغناطيسي اطراف مركز زلزله در حوزۀ زمان فركانس. زلزله‌‌اي در منطقۀ سراوان (53،62 درجه شرقي و 107،28 درجه شمالي) با بزرگاي 7/7 در مقياس ريشتر در تاريخ 16 آوريل2013 در زمان بيشينۀ فعاليت خورشيدي رخ داد. در اين تحقيق، اين زلزله تحت بازۀ 62‌روزه (1 مارس تا 31 آوريل 2013) توسط نقشه جهاني يونسفر (GIM) با نرخ دوساعته، بررسي شد و با در نظر گرفتن شاخص‌هاي ژئومغناطيسي و خورشيدي موجود، شناسايي عوامل به‌وجود‌آورنده تغييرات در محتواي كلي الكترون صورت گرفت. تحت شرايط آرام ژئومغناطيسي، تنها زلزله، دليل اين تغييرات دانسته شد و در فاصله 10 تا 15 روز قبل از زلزله و 7 روز پس از زلزله، تغييرات شديدي مشاهده شد. در بازۀ مورد مطالعه، سطح فعاليت خورشيدي بالا بود و مقادير TEC تحت تأثير تابش‌هاي نابهنجار خورشيدي دچار تغييرات شديدي شد. لازم است تغييرات فعاليت‌هاي خورشيدي و فعاليت‌هاي ژئومغناطيسي از روي TEC يونسفري حذف شود تا خطايي رخ ندهد. براي شناسايي اينكه آيا اغتشاشات يونسفري تشخيص‌داده‌شده توسط AWT در ارتباط با فعاليت‌هاي ژئومغناطيسي است يا نه، از XWT براي سري‌هاي زماني EC وAp  در بازۀ زماني 1 مارس تا 31 آوريل 2013 استفاده شده است. يك منطقۀ مشترك پرانرژي از طريق دو سري زماني استخراج شده كه براي تاريخ 17 مارس 2013 است. بر اين اساس، اين افزايش در محتواي كلي الكترون يونسفري به‌دليل آثار توفان‌هاي ژئومغناطيسي بوده است. در بازۀ رخداد زلزله هيچ نقطۀ مشترك پرانرژي مشاهده نشد كه نشان مي‌دهد در زمان وقوع زلزله، فعاليت ژئومغناطيسي در ايجاد آنومالي يونسفري نقشي نداشته و عامل ديگري اين ناهنجاري را در مقادير يونسفري به‌وجود آورده است كه احتمالاً دليلي به‌جز زلزله نمي‌تواند داشته باشد. به اين ترتيب، به‌منظور كاهش مخاطرات، با بررسي پارامترهاي يونسفري مي‌توان زمان و فركانس وقوع زلزله را با داشتن سري زماني از تغييراتTEC پيش‌بيني و استخراج كرد.