عنوان مقاله :
پهنه‌هاي مخاطره‌آميز شهر مراغه از نظر ژئومورفولوژيك با استفاده از روش‌هاي تركيبي Fuzzy، SAW وAHP
پديد آورندگان :
ممقاني بنابي ، عباس دانشگاه تهران،پرديس بين‌المللي ارس , مقيمي ، ابراهيم دانشگاه تهران، پرديس بين‌المللي ارس - گروه جغرافياي طبيعيان , يماني ، مجتبي دانشگاه تهران، پرديس بين‌المللي ارس - گروه جغرافياي طبيعي , جعفربگلو ، منصور دانشگاه تهران، پرديس بين‌المللي ارس - گروه جغرافياي طبيعي
كليدواژه :
توسعۀ فيزيكي , شهر مراغه , مخاطرات ژئومورفولوژيك
چكيده فارسي :
يكي از مباحث مهم در مديريت بحران‌هاي محيطي شهرها، بحران‌هاي ناشي از مخاطرات ژئومورفولوژيكي در عرصه‌هاي شهري است. اين بحران‌ها به‌علت استقرار و گسترش فعاليت‌هاي انساني در عرصه‌هاي شهري در حال افزايش است. از اين‌رو در پژوهش حاضر، با شناسايي فرايندها و پديده‌هاي ژئومورفولوژيك در پهنه‌هاي گسترش‌يافتۀ شهر مراغه در بين سال‌هاي 96-1363، به بررسي محدوديت‌ها و قابليت‌هاي ژئومورفولوژيك اين شهر پرداخته شد. محدوديت‌هاي ژئومورفولوژيكي در اين پژوهش در قالب دو مبحث محدوديت‌هاي ناشي از فرايندهاي دامنه‌اي و فرايندهاي سيلابي بررسي شد. در اين زمينه، داده‌هاي لازم از منابع مختلف و همچنين داده‌هاي سنجش از دور جمع‌آوري شده و با استفاده از سيستم اطلاعات جغرافيايي، به لايه‌هاي اطلاعاتي لازم تبديل شدند كه شامل لايه‌هاي زمين‌شناسي، تكتونيك و لرزه‌خيزي، دما، بارش و رطوبت، فرسايش خاك، كاربري اراضي و پوشش گياهي، طبقات ارتفاعي، شيب، جهت شيب، فاصله از آبراهه‌ها و نوع خاك است. در ادامه براي هم‌طيف كردن لايه‌ها، با استفاده از تئوري منطق فازي، لايه‌ها استاندارد شدند. براي استخراج ارزش نسبي هر يك از لايه‌ها در مشخص كردن پهنه‌هاي ژئومورفولوژيكي، از روش تحليل سلسله‌مراتبي (AHP) استفاده شد. نتايج تحليل سلسله‌مراتبي نشان مي‌دهد كه در منطقۀ تحقيق، نقش سازندهاي زمين‌شناسي در رخدادهاي ژئومورفولوژيكي پررنگ‌تر است. پس از ارزش‌گذاري نسبي لايه‌هاي اطلاعاتي، روي‌هم‌گذاري لايه‌ها با استفاده از روش وزن‌دهي جمعي ساده (SAW) صورت گرفت. نتايج نشان مي‌دهد كه شمال شرق شهر مراغه از نظر فرايند دامنه‌اي و سيل‌خيزي داراي پهنه‌هاي مخاطره‌آميز فراواني نسبت به ديگر قسمت‌هاست. همچنين به‌منظور بررسي شدت خطر در قسمت‌هاي گسترش‌يافتۀ شهر در دهه‌هاي اخير، ابتدا حد گسترش فيزيكي شهر در سال‌هاي 1363 تا 1396 از تصاوير ماهواره‌اي لندست استخراج شده و پس از مطابقت با نقشه‌هاي كاربري اراضي، روند گسترش فيزيكي شهر در دامنۀ زماني مورد نظر بررسي شد؛ بدين منظور از روش كراس‌تب (Crosstab) استفاده شد. نتايج بررسي روند گسترش شهري در دامنۀ زماني مورد نظر نشان مي‌دهد كه بيشترين گستردگي شهري در پهنه‌هايي بوده است كه خطرهاي ژئومورفولوژيكي بيشتري دارند و اين نيازمند مديريت بيشتر در جهت‌دهي توسعۀ فيزيكي شهر مراغه در پهنه‌هاي كم‌خطر است.
عنوان نشريه :
مديريت مخاطرات محيطي
