كاربرد شاخص‌هاي مورفوتكتونيكي در تحليل مخاطرات زمين‌لغزش در راه‌آهن ناحيۀ لرستان

يكي از مهم‌ترين پديده‌هايي كه ايمني خطوط ريلي را كاهش مي‌دهد، مخاطرات طبيعي ناشي از حركات دامنه‌اي و زمين‌لغزش است كه خسارات جاني و مالي بسياري را در پي دارد. با شناسايي مناطق داراي پتانسيل خطر مي‌توان از بروز چنين حادثه‌هايي جلوگيري كرد. هدف اين تحقيق، ارزيابي محدودۀ خطوط ريلي ناحيۀ لرستان از لحاظ شدت فعاليت‌هاي تكتونيكي و تأثير اين فعاليت‌ها در ايجاد و تشديد مخاطرات زمين‌لغزش در اين حوضه است. ارزيابي نسبي وضعيت تكتونيكي منطقه با استفاده از شاخص تكتونيكي lat، و محاسبۀ هفت شاخص ژئومورفولوژيكي و مورفوتكتونيكي نظير منحني‌هاي هيپسومتري(Hi)، انتگرال هيپسومتري، شاخص شيب طولي رودخانه (SL)، نسبت شكل حوضه (BS)، شاخص عدم تقارن حوضۀ زهكشي (AF)، شاخص نسبت پهناي كف دره به عمق دره (VF)، فاكتور تقارن توپوگرافي عرضي (T) و شاخص نسبت V انجام گرفت. زمين‌لغزش‌هاي منطقه نيز با استفاده از تصاوير ماهواره‌اي، نقشه‌هاي توپوگرافي و زمين‌شناسي و همچنين تحقيقات ميداني مشخص شد. در مرحلۀ بعد براي برقراري ارتباط كمّي بين لغزش‌هاي مشاهده‌شده و شاخص‌هاي تكتونيكي در زير‌حوضه‌ها از روش تحليل رگرسيون خطي استفاده و به‌دليل ناهمگني شاخص‌ها در دامنۀ اعداد‌، به روش نمرۀ Z استاندارد شد و براي برقراري ارتباط بين شاخص‌ها و برداشت‌هاي ميداني مدل رگرسيون خطي آن محاسبه شد. نتيجۀ اين تحقيق نشان داد كه منطقه از لحاظ فعاليت‌هاي نئوتكتونيكي جوان است، اما شدت فعاليت در همه جاي آن يكسان نيست، به‌نحوي كه حوضه‌هاي 1، 3 و 12 بيشترين فعاليت تكتونيكي را داشته و حوضه‌هاي 9، 10، 11 و 13، فعاليت به‌نسبت كمتري دارند. حداكثر رخداد زمين‌لغزش در اطراف خطوط ريلي در حوضه‌هاي 5 و 12 مشاهده شد. براساس مشاهدات ميداني، بيش از 80 درصد كل زمين‌لغزش‌هاي منطقۀ بين ايستگاه درود تا تنگ هفت، در محدودۀ فعاليت تكتونيكي زياد تا بسيار زياد قرار دارد كه اين موضوع نشان‌دهندۀ تأثير فعاليت زمين‌ساخت بر فراواني زمين‌لغزش‌هاي منطقه است.