شاخص‌سازي و رتبه‌بندي عملكرد جمعيّتي شهرهاي جديد در ايران با تأكيد بر عوامل اجتماعي و اقتصادي

Indexing and Ranking the Demographic Function of New Towns in Iran with Emphasis on Socioeconomic Factors

امروزه وضعيت اقتصادي و اجتماعي شهرهاي جديد و نيز بارگذاري جمعيّتي آنها از مهم‌ترين موضوعاتي است كه توجه سياست‌گذاران و محققان حوزۀ اجتماعي را به خود جلب نموده است. هدف از پژوهش حاضر مطالعۀ وضعيت اجتماعي و جمعيّتي شهرهاي جديد در ايران است. نظريه­ هاي شهر خطي و توسعه مرحله­ اي يك ناحيه شهري چارچوب نظري تحقيق حاضر است. تحقيق حاضر از نوع كمّي و بر پايۀ تحليل ثانويه داده­ هاي سرشماري­ هاي عمومي نفوس و مسكن سال­ هاي 1385، 1390 و 1395 است. براي اين منظور از بين تمامي شهرهاي جديد، تعداد 12 مورد از آنها، كه هم موفق به جذب جمعيّت شده و هم در سال 1395، از نقاط شهري كشور به‌شمار آمده­ اند، مورد بررسي قرار گرفته­ است. يافته ­ها حاكي از آن است كه تمامي شهرهاي جديد در دورۀ مورد بررسي در شاخص­ هاي اقتصادي و جمعيّتي_اجتماعي روند نسبي بهبود را طي كرده­اند و نمرۀ تمامي شهرها در اين زمينه، روند صعوي داشته است. شهرهاي جديد صدرا، بهارستان و انديشه بالاترين نمره در شاخص­ نهايي جمعيّتي و اجتماعي را كسب كرده­اند. شهرهاي مذكور از نظر معرف­ هاي كالبدي و فضايي، يعني فاصله از مادرشهر و تراكم شهري در وضعيت خيلي مناسبي قرار دارند. بنابراين، مي­ توان نتيجه گرفت كه نشانگرهاي فوق مهم‌ترين عوامل تأثيرگذار بر عملكرد شهرهاي جديد در ايران هستند.

Today, the socioeconomic status of new towns and attracting the population by them are one of the most important issues that have attracted the attention of social researchers and policymakers. The purpose of the present study is to study the socioeconomic and demographic status of new towns in Iran. The present study is a quantitative one and based on secondary data analysis of census of 2006, 2011 and 2016. The theory of linear city and the phased development model of an urban area are the main theoretical frameworks in the present study. A total of 12 new towns, among all of them, which have attracted population and were a city in census of 2016 were investigated. The results showed, all of the new towns have experienced a relative improvement in socioeconomic and demographic indicators during the study period, and their scores in the indicators had been upward. Sadra, Baharestan, and Andishe have attained the highest scores in the final socio-demographic index. The mentioned new towns have a proper situation in the distance from the metropolis and urban density. Hence, it can be concluded that the above factors are the most important determinants of the new towns' demographic function in Iran.