فرايندهاي تضعيف و قلب در گويش بختياري « بروافتو تنگ شا »

Lenition and metathesis processes in the Brafto Tang Sha dialect of Bakhtiari

هدف از نگارش مقاله حاضر، شناسايي و توصيف فرآيندهاي تضعيف و قلب مشترك بين فارسي معيار و گويش بختياري «بروافتو تنگ شا» يكي از زبان‌هاي ايراني جنوب غربي است. بدين منظور، ابتدا 150 كلمه از پرسشنامه‌ و واژه‌نامه گويشي انتخاب و سپس از هشت گويشور بومي بي‌سواد و كم‌سواد در سنين 40 تا 80 سال مصاحبه شده است. همچنين از شم زباني يكي از نگارندگان به‌عنوان گويشور بومي و برخي از منابع مكتوب در اين زمينه به‌عنوان پيشينه پژوهش بهره برده است. داده‌ها در چارچوب اين نظريه تحليل‌شده و آوانگاري بر اساس الفباي آوانويسي بين‌المللي «آي‌پي‌اي» انجام‌شده است. روش پژوهش نيز به‌صورت توصيفي ـ تحليلي است. در تحليل هر يك از فرآيندها، جدولي از داده‌ها و قاعده مربوط به آن ارائه گرديده و درنهايت بازنمايي غيرخطي از طريق مشخصه‌هاي واجي در برخي از موارد صورت مي‌پذيرد. نتايج به‌دست ‌آمده حاكي از آن است كه فرآيند تضعيف در اين گويش در چارچوب واج‌شناسي زايشي قابل تبيين است همچنين بررسي داده‌هاي نشان مي‌دهد كه انواع فرآيند تضعيف مانند فرآيندهاي همگوني و حذف و ويژگي‌هاي فرونوا و برنوا در اين فرآيندها قابل مشاهده است.

The purpose of this paper is to identify and describe the lenition and metathesis processes in the standard variety of the Persian language and the Brafto Tang Sha dialect of Bakhtiari as a southwestern Iranian language. For this purpose, 150 words were first selected from the dialect questionnaire and glossary. Then, eight illiterate and semi-literate native speakers aged 40 to 80 were interviewed. Additionally, the linguistic intuition of one of the writers as a native speaker as well as some written sources were used as the research background. The data were analyzed in the framework of generative phonology, and the phonetic notation was based on the IPA (International Phonetic Alphabet). The research method was descriptive-analytic. In the analysis of each of the processes, a table of data and its related rules was presented; and eventually in some cases, nonlinear representations were made by means of phonemic features. The study results indicate that the process of lenition in this dialect can be explained in the framework of generative phonology. Furthermore, the study showed that some types of lenition, including assimilation, deletion and grave as well as acute features are observable in these processes