غايت و كاركردهاي اقتصاد اسلامي در قرآن با تأكيد بر آراء علامه طباطبايي

براي هر علمي فارغ از موضوعات و مسائلي كه در آن مطرح مي‌شود، اهداف و غاياتي نيز متصور است. علم اقتصاد اسلامي نيز به عنوان يك علم نوپا از اين قاعده‌ي فراگير مستثنا نيست. برخي از صاحب‌نظران عرصه‌ي اقتصاد اسلامي براي آن، غاياتي را به تصوير كشيده‌اند اما تاكنون تحقيقي در مورد غايت و كاركردهاي اقتصاد اسلامي در قرآن با تأكيد بر آراء علامه طباطبايي انجام نشده است. لذا در اين مقاله با انجام جستجوي اجتهادي و مفهومي در منظومه‌ي تفسيري الميزان و ساير كتب و آثار ايشان و نيز ساير آثار متفكرين اسلامي، به دنبال پاسخ به اين پرسش هستيم كه غايت و كاركردهاي اقتصاد اسلامي در قرآن و از منظر علامه طباطبايي چيست؟ يافته‌هاي تحقيق نشان مي‌دهد؛ اولاً با توجه به نظرات علامه در علوم اعتباري و علوم حقيقي، مي‌توان گفت علم اقتصاد اسلامي به‌طور كامل بر هيچ يك از دو دسته به‌طور كامل تطبيق نمي‌نمايد و با اين دو رابطه‌ي عموم و خصوص من وجه دارد. ثانياً مستند به نظرات علامه مي‌توان غايت‌هاي مدنظر علم اقتصاد اسلامي را در سه سطح غايت نهايي، واسطه‌اي و مقدماتي ترسيم كرد و كاركرد نيز عبارت است از اهداف واسطه‌اي كه ابزاري براي رسيدن به اهداف نهايي به شمار مي‌رود و در سطحي عيني و ملموس‌تر مي‌باشد كه در واقع همان تبيين، توصيف و پيش‌بيني وضعيت موجود (نظير نظريه‌ي استخدام و نظريه‌ي اصالت جامعه)، وضعيت مطلوب (اقتصاد مبتني بر عدالت، توزيع عادلانه ثروت، توأم با رشد، امنيت و به دور از فساد، بهره‌مندي همگان)، آسيب‌‌شناسي وضعيت موجود و تحليل چرايي آن و پيش‌بيني آينده (سنت‌هاي اقتصادي در قرآن) و نيز راه­هاي تغيير از موجود به مطلوب (استفاده از شرع در كنار عقل؛ استفاده توأمان از ظرفيت اخلاق، فقه و حكومت) است.