فعل نمود - بنيان در گويش تنكابني

Aspect-based Verb in Tonekaboni Dialect

گويشوران تنكابني به گويشي سخن مي‌گويند كه به اندازه‌اي متفاوت از گويش‌هاي شرق مازندران و غرب گيلان است تا حدي كه مردمان اين سه منطقه سخنان يكديگر را نمي‌فهمند و براي برقراري ارتباط از زبان فارسي استفاده ‌مي‌كنند. نگارنده طي اجراي بخشي از طرحي پژوهشي، در جست­ و جوي علت عدم درك متقابل ميان گويشوران شرق و غرب مازندران ـ كه گفتار هر دو از گويش‌هاي زبان مازندراني (تبري/ طبري) به‌‌شمار مي‌روند ـ مهم­ترين علت را تفاوتي اساسي ميان ساخت ستاك فعل در اين دو گويش و به سبب بنيان نامعمول ستاك در گويش تنكابني يافته ‌است. چگونگي ساخت ستاك فعل در اين گويش مورد پرسش، و ارائه توصيف و تحليل اين ساختار متفاوت هدف اين پژوهش است. داده‌هاي اين پژوهش به روش ميداني به ­صورت ضبط گفتار ده گويشور بومي طي پرسش‌هاي هدفمند براي دسترسي به انواع صيغگان و صورت‌هاي تصريفي فعل گردآوري شده‌ است. يافته‌ها نشان‌ مي‌دهند كه ستاك‌هاي فعل در اين گويش نمود ـ بنيان هستند و تكواژ تصريفي جداگانه‌اي براي تصريف زمان بر ستاك افزوده ‌مي‌شود. اين در حالي است كه ساخت ستاك‌ فعل در زبان‌هاي ايراني بر پايه زمان دستوري است و ديگر ويژگي‌هاي تصريفي - از جمله نمود فعل- بر ستاك حال و گذشته افعال افزوده ‌مي‌شوند. اين بررسي ضمن معرفي ويژگي خاص ساختار ستاك فعل در گويش رو به زوال پرجمعيت‌ترين گويشوران‌ يك زبان از دسته زبان‌هاي كاسپي (خزري)، در مطالعات گويش‌شناختي و رده‌شناختي زبان نيز مي‌تواند كارآمد باشد.

The dialect of Tonekaboni differs from the dialects of the speakers in the East of Mazandaran and the West of Guilan where the native speakers of the three regions use Persian to communicate. During the implementation of a part of a research project and in order to find the reason for the lack of mutual understanding between the speakers of the east and west of Mazandaran and the difference between their dialects which both are taken into account as Mazandarani (Tabari) language, the author has concluded that the most important factor is the difference between the construction of their verbs due to the unusual stem in Tonekaboni verbs. The aim of this paper is to describe the verb stem and analyze its different structure in Tonekaboni dialect. In this research, a fieldwork for data gathering was applied through a targeted interview with 10 native speakers to obtain the different paradigms of verbs. The current study showed that verbs stems in this dialect were based on "aspect", while in most languages, like Iranian language family, the stems of verb are based on its tense (commonly present and past), to which inflectional affixes – including aspect of the verb – are attached. This study on one hand, introduces the distinctive feature of aspect -based stems in Tonekaboni, the most widely-used dialect of one of the Caspian language group, which is in decline; and on the other hand it may be useful for dialectology, typology and sociolinguistic studies.