اهميت ترجمه در مستندات زبان هاي ايراني باستان

Significance of Translation in Documents of Ancient Iranian Languages

در اين مقاله به بررسي اهميت ترجمه بر اساس مستندات موجود از زبان هاي ايراني در سه دوره تاريخي ايران باستان شامل هخامنشي، اشكاني و ساساني پرداخته شده است. يافته ها نشان مي دهد كه گستردگي جغرافيايي هر كدام از اين سه فرمانروايي ايراني و تنوع و تكثر جمعيت هاي انساني با زبان ها، آداب و رسوم، و روابط سياسي، اقتصادي، اجتماعي متفاوت؛ ضرورت استفاده از ترجمه شفاهي و مكتوب را در ميان مردم اجتناب ناپذير ساخته بود. مستندات موجود و مباحث تاريخي پيرامون آنها، حاكي از آن است كه غالب اين ترجمه ها از نوع فرمان هاي شاهان، متون مذهبي، متون علمي، معاملات اقتصادي، و اسنادخانوادگي بود كه هر كدام در جاي خود هدف يا ضرورتي را در پي داشت، آن چنانكه بخشي از اقدامات شاهان ساساني مانند شاپور اول، شاپور دوم و خسرو انوشيروان را دراين خصوص، مي توان به نام نهضت ترجمه تعبير كرد. بررسي اين ترجمه ها نشان مي دهدكه چندين زبان با درجه اهميت متفاوت به صورت همزمان در اين امپراتوري ها رواج داشته است. حاصل اين مقاله مي تواند امروز به علومي مانند تاريخ، تاريخ علم، باستان شناسي، زبان شناسي تاريخي، ايران شناسي، و فرهنگ و ادبيات ايراني كمك كند.

Based on the existing documents remained from Iranian Languages, the present study aims at investigating the significance of translation through the three historical epochs of Achaemenid, Parthian and Sassanid dynasties in Ancient Persia. The results indicated that the geographical extension of each empire along with existence of variations in population, language and traditions as well as the diversity of economic, social and political relations had made the use of both written and oral translations inevitable for their citizens. Such documents and the historical analyses around them reveal that the majority of translations of the era were the Royal Orders, religious and scientific texts and deeds related to commerce and families to fulfill the requirements and goals of the era. Moreover, some measures taken byShapur I, Shapur II and Khosrow Ito develop translation and interpretation were so vast and influential to be named “the movements of translation”. Studying translation products made in the era also revealed that there existed several languages simultaneously but with different ranks. The results of the present study can be of use to researchers in fields such as history, history of science, archeology, historical linguistics, Iranian studies as well as Iranian Culture and Literature.