فرايندهاي واجي در قرآن؛ مطالعۀ موردي: ابدال

Phonological Processes in Qur'an: The Case Study of Ibdāl

قبايل عرب در سرتاسر شبه­ جزيره عربي مي ­زيسته­ و در يك نقطه جمع نبوده اند. برخي در حضر و برخي در باديه در پي آب و توشه به سر مي­ برده ­اند. بي گمان قبيله‌هايي كه در باديه مي ­زيسته ­اند، روش‌هاي خاص خود را در اداي واژگاني داشته ­اند و اين روش‌ها با قبايل حضري متفاوت بوده و اثر بيشتري در تعدد لهجه‌هاي عربي و ويژگي‌هاي هر لهجه داشته است. برخي تلفظ‌ ها در شمار عناصر زبان قوم و در قلمرو واژگاني قرآن كريم قرار گرفت و در منطقه­ اي، اداي كلمه‌اي با حرفي غير از حرف به ­كار رفته در منطقۀ ديگر بود. هدف از اين پژوهش، بررسي تحولات آوايي زبان عربي در قلمرو قرآن كريم از طريق رهگيري فرايند واجي ابدال در چارچوب زبان­ شناسي تاريخي به ­منظور تعيين نقش فرهنگ و اقليم بر آواهاي زبان عربي است. روش اين تحقيق، كتابخانه‌اي است ونخست به انگيزه‌هاي عرب، در تلفظ به حرفي متفاوت پي مي‌بريم و سپس با كنكاش درجغرافياي زيستي و تجويد زباني عرب، سعي مي‌كنيم به خاستگاه پديدۀ ابدال برسيم و آنگاه نظام آوايي زبان عربي را در واكه‌هايي كه مخارج يا صفات مشترك دارند، بررسي مي‌كنيم. آنگاه پديدۀ ابدال را در نسبت ميان حرف قديم و حرف جديد واكاوي مي­ كنيم و با طرح نمونه‌هايي از آن، به نقش و سهم قبايل در اين گونه از فرايندها پي مي‌بريم.

The Arab tribes inhabited throughout the Arabian Peninsula and had a sedentary life. Some of them were sedentary tribes while others were nomadic tribes seeking for water and food in the desert. Undoubtedly, the nomadic tribes who lived in the desert had their own way of pronouncing words, which were different from the way of sedentary tribes and had a great effect on the variety of Arabic accents and the characteristics of each one. Some pronunciations were included in the elements of the language of the tribe and in the lexical domain of the Holy Qur'an, and in a region the pronunciation of a word was with a letter which was other than the letter used in another region. In the framework of historical linguistics and in order to determine the role of culture and region in the phonemes of the Arabic language the goal of this study is to scrutinize the phonetic changes of Arabic language in the context of the Holy Qur'an according to Ibdāl which is a phonological process. Research methodology is descriptive. First, we peruse the Arab motives to pronounce a letter in a different way. Then by assessing the human geography and Arabic language Tajweed, we try to find the origin of the phenomenon of Ibdāl, and thereafter, examine the phonetic system of Arabic language vowels that have same place of pronunciation or common characteristics. Then, we will study the phenomenon with regard to the former and latter letter. By giving examples of Ibdāl, we will understand the role and contribution of the tribes in such processes.