بررسي مقابله‌اي طرح‌واره‌هاي تصوري در اشعار حافظ و اشعار سهراب سپهري

Contrastive Analysis of Image Schemas in Hafiz and Sohrab Sepehri's Poems

در اين پژوهش قصد داريم با استفاده از نظريۀ طرح‌واره‌هاي تصوري جانسون (1987) به اين موضوع بپردازيم كه آيا شعر كلاسيك و شعر نو فارسي تنها در قالب تفاوت دارند و يا اينكه به لحاظ مشخصه‌هاي زباني نيز ميان آن­ها تفاوت وجود دارد. در اين مقاله به بررسي طرح‌واره‌هاي تصوري در شعر حافظ به­ عنوان نمونه‌اي از شعر كلاسيك فارسي و شعر سهراب سپهري به­ عنوان نمونه‌اي از شعر نو فارسي مي‌پردازيم و اين موضوع را بررسي مي‌كنيم كه علاوه بر قالب شعري، چه تفاوت يا شباهتي در نوع مفهوم‌سازي از نظر طرح‌واره‌هاي تصوري در شعر كلاسيك و نو فارسي وجود دارد. براي اين كار 13 مورد از اشعار حافظ و 8 مورد از اشعار سهراب سپهري به ترتيب از ديوان حافظ و هشت كتاب سهراب سپهري را در چارچوب نظري طرح‌واره‌هاي تصوري بررسي كرده‌ايم. روش انجام اين تحقيق كتابخانه‌اي ـ پژوهشي است. نتيجۀ مقاله اين بوده است كه هر دو شاعر بيشتر از طرح‌واره‌هاي حجمي و حركتي استفاده كرده‌اند، با اين تفاوت كه در نمونۀ كلاسيك حافظ تعداد طرح‌واره‌هاي حركتي و حجمي با اختلاف اندكي نزديك بوده است؛ اما در نمونۀ شعر نو سهراب سپهري، طرح‌واره‌هاي حجمي با اختلاف زيادي بيشتر از طرح‌واره‌‌هاي ديگر از جمله طرح‌واره حركتي به كار رفته است. اين موضوع بيانگر آن است كه شعر اين دو علاوه بر قالب، در استفاده از طرح‌واره‌هاي تصوري تفاوت دارند.

In this paper, we aim to analyze the difference between classical Persian and new Persian poems using the current cognitive linguistics theories. The study aims to recognize the differences and similarities of the image schemas of two styles of poetry; namely, classical and modern poem. The research question is that what kinds of different image schemas are used in classical and modern poems. The hypothesis is that there are different kinds of image schemas in classical and modern poem. To this end, we analyze the image schemas of Hafiz's poems as sample of classical poetry and Sohrab Sepehri's poems as modern one. We have chosen 13 poems of Hafiz Divan as classical poems and 8 poems of Sohrab Sepehri's Hasht Ketab as modern Persian poems. We have identified the image schemas of the poems based on cognitive linguistics theoretical framework. In the review of literature, there were some researches which focused on the comparison of the poetry of classical poets or comparison of the poetry of contemporary poets, but there was no research which compares image schemas of classical poetry with modern poem. Thus, the present study focuses on a new aspect. In conclusion, we noticed similarities and differences in the usage of image schemas of two styles of poems. The similarity is that in both styles containment and locomotion schemas are most used. But the difference is that in Hafiz's poems there was no significant difference between the number of locomotion and the number of containment schemas. However, there is significant difference between the number of containment schemas and all other schemas including locomotion schema in Sepehri's poems. It indicates the difference between a sample of classical poem and a sample of modern poem along with the usage of image schemas. Due to their mystic worldview both of poets have used containment and locomotion schemas.