تأملي بر تحول پارادايمي مسئلۀ «مادري» در انديشۀ فمينيستي

تجربه زنان از مادري، متأثر از بسترهاي متنوع زندگي و گوناگوني هويتي در آن‌ها، به شيوه‌اي اجتماعي، اقتصادي و سياسي ساخته و پرداخته مي‌شود. اين مقاله به موضعي كه جريان‌هاي مختلف معرفت فمينيستي به مسئله «مادري» در مقام نظر و عمل اتخاذ مي‌كنند مي‌پردازد تا معاني، مفروضات و دلالت‌هاي مرتبط با آن را بشناسد و بتواند تحولات تاريخي و معناشناختي اين مسئله‌يابي را دريابد و تأثيرپذيري آن را از جريان‌هاي سياسي و تحولات تاريخي نشان دهد. اين پژوهش كه مبتني بر مرور تاريخي مسئله مادري در انديشه فمينيستي بود، سه چرخش پارادايمي را در رابطه با مسئله مادري نشان مي‌دهد. پارادايم طرد و ذات‌گرايي كه فمنيسم راديكال و فمنيسم ليبرال را دربر‌مي‌گيرد و با مفاهيمي چون پدرسالاري، ستم و وابستگي گره خورده است؛ پارادايم پديدارشناختي كه موج سوم، فمنيسيم سياه و فمنيسم پسااستعماري آن را به وجود مي‌آورند، بر تمركز بر تجارب زيسته و تفاوت‌ها مبتني است و در‌نهايت پارادايم مبتني بر اكتيويسم، فشار از پايين و تغييرات اجتماعي كه حاصل برآمدن نظريه تفكر مادرانه و مادري توانمندانه بوده است و با اعتراض به سكون و انفعال الگوهاي حاكم بر مادري، مسئله را بازگرداندن اقتدار و مشروعيت به مادران و توجه به شيوه‌هاي خلاقانه و مخربِ شناختِ آن‌ها معرفي مي‌كند كه مي‌تواند به ايجاد تغييرات اجتماعي، توسعه فراگير صلح و دنيايي انساني‌تر بينجامد.