تحليل ساختاري تركيبات وصفي و اضافي نو در غزليات شمس

Structural Analysis of the Descriptive and Additional Compounds in Ghazaliat-e Shams

تركيبات باهم آيند در زبان شناسي به زنجيره اي از واژه ها گفته مي شود كه با يكديگر هم‌نشين مي‌شوند و يك سازه معنايي تشكيل مي دهند؛ مانند تركيبات وصفي و اضافي. نوآوري در اين حوزه يكي از وظايف اصلي شعر خلاق و ماندگار است. غزليات شمس يكي از آثار برجسته ادب فارسي است كه تركيب سازي از مشخصه هاي بارز سبكي آن محسوب مي‌شود. مولانا براي بيان انديشه والا و عرفاني خود به آفرينش صدها سازه نو زباني پرداخته و از انواع هنجارگريزي بهره گرفته است تا تنگناي موجود واژگان را وسعت بخشد يا از آوردن واژه ها و تركيبات تكراري بپرهيزد. در ميان آثار او، غزليات شمس نمونه اي تمام‌عيار از جوشش انديشه محسوب مي شود. در بافت غزل هاي او صدها تركيب وصفي نو مانند «انديشه كژمژ»، «خيال بادشكل»، «بهانه هاي زرين» و تركيبات اضافي نو چون «اوباش خيالات»، «جهان رنگ و بو»، «تره زار دل» يافت مي شود كه به بررسي و تحليل نياز دارد. نوآوري هاي مولانا به تركيبات وصفي و اضافي محدود نمي شود و گونه هاي مختلف سازه هاي نو در قالب اشتقاقات و تركيبات اسمي، صفتي، قيدي و فعلي نو در غزليات او يافت مي شود، اما در اين جستار صرفاً به بررسي و تحليل اين نوع از نوآوري‌هاي او پرداخته شده است. يافته ها نشان مي دهد مولانا با استفاده از اين تركيبات كنايه ها و استعاره هاي نو و بديعي در زبان فارسي خلق كرده و علاوه‌بر توانمندسازي زبان با پرهيز از كاربرد تركيبات و واژه هاي تكراري بر جاذبه هاي آن افزوده و انديشه هاي بيان‌نشدني خود را در قالب زبان به تصوير كشده است.

Linguistic combinations are referred to as a chain of words that associate with one another and form a semantic phrases, such as adjectival and noun. Innovation in this field is one of the main tasks of creative poetry. Shams's sonnets are of the prominent works of Persian literature and their composition is characterized by its stylistic features. In order to express his sublime and mystical thought, Molana has created hundreds of neologisms and used a variety of norms to widen the bottleneck of the vocabulary or to avoid duplicate words and combinations. Among his works, Shams's sonnets are great examples of the fusion of thoughts. In the texts of his sonnets, there are hundreds of fresh adjective phrases such as "Perverted Thought", "Fantasy Imagination", "Golden Excuses" or noun phrases like "Mobs of Fancy", " World of Colors and Smells", “Farm of Heart” that require analysis. Rumi's innovations are not limited to this and different types of new structures are found in his nominative, adjectival, adverbial and verbal phrases and combinations, but this article deals only with this type of innovation. The findings show that Rumi created new and exquisite allusions and metaphors in Farsi using these combinations. an‎d in addition to empowering the language by avoiding the use of repetitive combinations and words, Molana has added to its appeal and has portrayed his inimitable ideas in the form of language.