بررسي صور خيال در بندهش

هدف پژوهش حاضر، بررسي صور خيال در كتاب بندهش است. اين پژوهش از نوع كيفي است و به شيوه‌ي تحليل محتوا انجام گرفته است. متني كه پژوهش بر بنياد آن صورت گرفته، نسخه‌اي است كه مهرداد بهار به زبان فارسي امروزي برگردانده است. يافته‌هاي اين پژوهش نشان مي‌دهد كه از ميان صور به‌كاررفته در اين اثر، تشبيه بسامد بيشتري دارد. از ميان انواع تشبيه، بسامد تشبيه‌هاي حسي بالاتر است و پس‌ازآن، تشبيه‌هاي عقلي‌حسي قرار دارد كه مشبه‌به آن‌ها حسي است و براي نزديك‌تر شدن مفاهيم انتزاعي به‌كاررفته است. به‌نظر مي‌رسد، تشبيه در بندهش، يكي از رساترين و كارآمدترين ابزارهايي است كه كاربرد آن بيش‌تر براي آن است كه مفاهيم تعليمي، فلسفي و انتزاعي مربوط به آفرينش و ديگر موضوع‌ها را دريافتني و ملموس‌تر كند. در اين ميان، برخي از امور كه حتي حسي هستند ولي به‌طور عادي و طبيعي، شناختشان دشوار است، روشن‌تر شده‌اند. در اين اثر، تنها يك استعاره يافت شد و از ديگر عناصر خيال مانند كنايه و مجاز در بندهش، اثري ديده نشد؛ شايد به اين دليل كه استعاره، مجاز و كنايه، در اثري تعليمي به‌جاي تأثيرگذاري و روشن‌سازي، آن را پيچيده‌تر و دشوارتر مي‌كند. به‌نظر مي‌رسد در اين اثر، استوارترين و سنجيده‌ترين شيوه‌ي بيان، براي آموزش مفاهيم تعليمي به‌كاررفته است.