پديد آورندگان :
شهراسبي، صادق دانشگاه شيراز - دانشكده كشاورزي , امام، يحيي دانشگاه شيراز - دانشكده كشاورزي , پيرسته انوشه، هادي سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي، يزد - مركز ملي تحقيقات شوري
كليدواژه :
ارتفاع , تنش خشكي , ديم , شاخص سطح برگ , كاهش عملكرد , دانه گندم , مقادير نيتروژن
چكيده فارسي :
در يك پژوهش دو ساله مزرعه‌اي، روند رشد و عملكرد گندم تحت تاثير كاربرد مقادير نيتروژن در شرايط متفاوت آبياري در دانشگاه شيراز در دو سال زراعي 94-1392 بررسي شد. نتايج نشان داد كه در هر دو سال آزمايش در مراحل گلدهي و رسيدگي در همه تيمارهاي آبياري به‌جز شرايط ديم، تيمار 300 كيلوگرم نيتروژن درهكتار بيشترين ارتفاع بوته را داشت، درحالي‌كه بيشترين ارتفاع بوته در شرايط ديم در همه مراحل رشدي از تيمار 225 كيلوگرم نيتروژن درهكتار به‌دست آمد. در همه تيمارهاي آبياري به‌جز شرايط ديم، كرت‌هاي با سطوح بالاتر نيتروژن داراي شاخص سطح برگ بيشتري در همه مراحل بودند. با اعمال تنش خشكي و تشديد آن، مقدار نيتروژن كمتري براي رسيدن به بيشينه وزن خشك در هر زمان نياز بود، به‌طوري‌كه بيشترين وزن خشك نهايي در شرايط مطلوب، قطع آبياري در مراحل پرشدن دانه، ظهور سنبله و تيمار ديم در هر دو سال بهترتيب مربوط به سطوح 225، 225، 150 و 75 كيلوگرم نيتروژن درهكتار بهترتيب برابر با 1/1195، 2/1115، 1/931 و 6/517 كيلوگرم درهكتار در سال اول و برابر با 8/1015، 9/957، 5/791 و 9/389 كيلوگرم درهكتار در سال دوم بود. در هر دو سال بيشترين شاخص سبزينگي در شرايط ديم و كاربرد 375 كيلوگرم درهكتار و بيشترين عملكرد دانه در تيمار آبياري مطلوب با كاربرد 150 كيلوگرم نيتروژن درهكتار برابر با 1/568 و 5/454 كيلوگرم در هكتار بهترتيب در سال‌هاي اول و دوم مشاهده شد. به طوركلي، اگرچه سطوح بالاتر نيتروژن، موجب رشد بيشتر به ويژه در شرايط آبياري مطلوب شد، ولي براي دستيابي به بيشترين عملكرد دانه كاربرد 150 و 75 كيلوگرم نيتروژن در هكتار بهترتيب در شرايط آبياري مطلوب و كشت ديم قابل توصيه است.
چكيده لاتين :
In a 2-years field study, wheat growth pattern and grain yield as affected by nitrogen (N) rates were
evaluated under varied irrigation conditions at Shiraz University during 2013-15 growing seasons. The
treatments included irrigation at four levels (normal irrigation, irrigation cutting at grain filling and spike
emergence until end of growing season, and rainfed conditions) in the main plots and six N levels: 0, 75,
150, 225, 300 and 375 kg.ha-1 arranging in a split plot experiment based on randomized complete block
design. The results showed that in both years, the highest plant height at anthesis and ripening stages in
all irrigation treatments, except rain fed, were observed in 300 kg N ha-1, while the highest plant height in
rain fed was achieved in 225 kg N ha-1 treatment for all sampling stages. In all irrigation treatments,
except rain fed, the plots receiving more N had the higher leaf area index for all growing stages. As water
deficit was applied and intensified, the less N fertilizer was needed for achieving the higher dry matter
production; so that the highest final dry matter in normal irrigation, irrigation cutting at grain filling and
spike emergence and rain fed conditions for both years were obtained from 225, 225, 150 and 75 kg N ha-
1, by 1195.1, 1115.2, 931.1 kg.ha-1 and 517.6 at the first and by 1015.8, 957.9, 791.5 kg ha-1 and 389.9 kg
N ha-1 at the second year, respectively. Irrigation cutting in grain filling, ear emergence and rain fed were
respectively associated with 14.2%, 39.7% and 74.1% reduction in grain yield, compared to control. In
both years, the highest SPAD index was observed from rain fed conditions and 375 kg N ha-1, and the
highest grain yield was observed in normal irrigation with 150 kg N ha-1 by 568.1 and 515.5 kg ha-1 at the
first and second years, respectively. In general, the results revealed that although the highest N levels
increased growth, especially under normal conditions, for achieving the highest grain yield, 150 and 75
kg N ha-1 is required for normal and rainfed conditions, respectively.
