تحليل متن «نامۀ امير مسعود به آلتونتاش خوارزمشاه» از تاريخ بيهقي بر اساس نظرية كنش گفتارِ جان راجرز سرل

TThe Analysis of Sultan Amir Masoud’s letter to Kharazmshah Altontash from The History of Beyhaqi based on speech act theory of John Rogers Searle.

متن‌هاي ادبي داراي لايه‌هاي معنايي متعددي هستند. مخاطب بايد منظور گوينده يا نويسنده را از متن استخراج كند. ذهن انسان به طور خودآگاه و ناخودآگاه فرايندهايي را در خدمت مي‌گيرد تا به اين هدف برسد. چگونگي استخراج معنا و منظور نهفته در يك متن از ديرباز از سوي متخصّصان شاخه‌هاي متعدد علوم انساني از جمله زبانشناسي و زير شاخه‌هاي آن مورد توجه بوده است. نظريۀ «كنش گفتار» يكي از راهكارهاي به دست آوردن معاني پوشيدۀ متن است. تاريخ بيهقي يكي از متون كهن نثر فارسي است كه به لحاظ شيوۀ نگارش، يكي از متون طراز اول ادبيات به شمار مي­رود كه بلاغت گفتار و توانايي خارق‌العادۀ ابوالفضل بيهقي نويسندۀ آن را نشان مي‌دهد. در اين پژوهش، «نامۀ سلطان امير مسعود به آلتونتاش خوارزمشاه» در تاريخ بيهقي بر اساس نظرية كنش گفتار و طبقه بندي پنج‌گانۀ جان راجرز سرل (JohnRogers Searle) تجزيه وتحليل شده و فراواني هريك از كنش‌هاي موجود در متن بررسي شده است. اين نظريه بر پايۀ معني شناسي كاربردي استوار است و در حوزۀ تحليل گفتمان قرار دارد.بررسي نامۀ اميرمسعود براساس نظريۀ مذكور نشان داد كه نويسنده در اين نامه از كنش‌هاي گفتاري و ترغيبي به ميزان زياد و از كنش عاطفي به ميزان كمتري استفاده كرده است و اين امر بيانگر اهداف پنهاني و پوشيدة نويسندة نامه است.

Literature texts have numerous meaning layers and pragmatic interpretations. The reader must extract the intent of the writer or narrator from the text. Human minds use different processes consciously and unconsciously to achieve this goal. The specialists of multiple fields in humanities, such as linguistics and its subsets have had a high regard for how to extract meanings and the hidden intent in a text from the past. The notion of speech act is one of the solutions for understanding the hidden meanings of a text. The history of Beyhaqi is one of the ancient texts which is considered as one of the best literary texts because of its style that indicates the fluency and excellent ability of its writer, Beyhaqi. This research has analyzed “Sultan Amir Masoud’s letter to kharazmshah Altontash” from the history of Beyhaqi based on speech act theory. This notion is constantly used in applied semantics and is located within discourse analysis domain. In this letter, the writer has used more directive acts compared with fewer expressive acts that indicates various meanings.