بررسي وضعيت ربايش تاجي بارش در تعدادي از گونه هاي بوته‌اي (مطالعۀ موردي: پرديس دانشگاه فردوسي مشهد)

Evaluation of the rainfall interception condition in some shrub species (Case study: campus of the Ferdowsi University of Mashhad)

به بخشي از بارندگي كه توسط شاخ و برگ گياهان گرفته ميشود، برگاب گفته ميشود. اين بخش از بارندگي تبخير مي‌شود و به سطح زمين نميرسد، بنابراين تأثير زيادي بر بيلان آبي مناطق داراي پوشش گياهي مي‌گذارد. پژوهش حاضر در پرديس دانشگاه فردوسي مشهد طي مهرماه 1396 تا خرداد 1397 به منظور بررسي وضعيت ربايش تاجي بارش براي گونه هاي درمنۀ جارويي، ورك و اسپند انجام شد. هدف از تحقيق حاضر، بررسي ميزان ربايش تاجي و نيز تأثير مقدار و شدت بارش و درصد تراكم تاج پوشش گونه هاي درمنۀ جارويي، ورك و اسپند بر مقدار و درصد برگاب آنها طي دورۀ زماني يادشده است. مقدار بارندگي در فضاي باز و زير بوته ها در گونه هاي يادشده پس از هر رويداد بارش اندازه گيري شد. همچنين، تراكم گونه ها طي فصل پاييز تا بهار به صورت عمودي از سطح تاج پوشش آنها تصويربرداري شده و با استفاده از نرم‌افزار Arc GIS 10.3 ‌محاسبه شد. براساس نتايج به‌دست‌آمده، طي وقايع بارشي اندازهگيريشده بيشترين درصد برگاب برابر با 57/79 درصد در آذرماه براي گونۀ اسپند و كمترين درصد برگاب برابر 09/7 درصد در بهمن‌ماه مربوط به گونۀ ورك است. مقدار كل برگاب سالانه براي گونه هاي درمنۀ جارويي، ورك و اسپند به‌ترتيب برابر 99/37 ، 83/30 ‌و 32/54 ميليمتر به دست آمد كه به‌ترتيب معادل 35/ 27، 19/22 و 11/39 درصد بارش است. نتايج آناليز رگرسيوني با استفاده از نرم‌‌افزار 16.0 Spss نشان داد بين مقدار بارش با مقدار برگاب گونه هاي درمنۀ جارويي، ورك و اسپند و نيز فصل رشد گونۀ ورك با درصد برگاب آن در سطح 1 درصد، تداوم بارش با مقدار برگاب گونه هاي درمنۀ جارويي و اسپند و همچنين فرم رويشي گونه هاي مطالعه‌شده با مقدار برگاب آنها در سطح 5 درصد تفاوت معنادار وجود دارد.

. In fact, the purpose of this study was to assess the amount of interception, and also the effects of the rate and intensity of rainfall, and also plant cover density of the mentioned species on amount and percentage of interception during the research time period. The amount of precipitation was measured under the canopy of mentioned shrub species as well as in open space near the shrubs, immediately after each precipitation event during the research time period. Cover density of the species were also determined by vertical photography from vegetation cover in different seasons, and using Arc GIS 10.3 software. Based on the results, the highest measured interception was %79.57 occurred in December on Peganum harmala, while the lowest one was %7.09 measured in February on Rosa persica. Total annual interception for Artemisia scoparia, Rosa persica and Peganum harmala were respectively 37.99, 30.83 and 54.32 mm which are %27.35, %22.19 and %39.11 of the occurred rainfall. The results of regression analysis using SPSS 16.00 showed that between the rainfall amount and the interception of Artemisia scoparia, Rosa persica and Peganum harmala, also between growth season of Rosa persica and the interception percentage difference exist in the level of %1. In addition, between the precipitation duration and interception rate of Artemisia scoparia and Peganum harmala as well as between the vegetative form of the evaluated species and interception rate difference exist in the level of %5