پديد آورندگان :
ناصري، حسام دانشگاه شهيد چمران اهواز , آخوندعلي، علي محمد دانشگاه شهيد چمران اهواز - دانشكده مهندسي علوم آب - گروه هيدرولوژي و منابع آب , شريفي، محمدرضا دانشگاه شهيد چمران اهواز - دانشكده مهندسي علوم آب - گروه هيدرولوژي و منابع آب , حقي زاده، علي دانشگاه لرستان - دانشكده كشاورزي و منابع طبيعي - گروه مرتع و آبخيزداري
كليدواژه :
خشكسالي , ريسك , زيرحوضه , كشاورزي ديم , SWAT
چكيده فارسي :
مديريت ريسك خشكسالي، به استراتژي نياز دارد. انتخاب مقياس مكاني يكي از وجوه استراتژي است. در تحقيق حاضر پايش خشكسالي در مقياس زيرحوضه بررسي شده و به دليل حساسيت بيشتر محصولات ديم نسبت به خشكسالي، ارزيابي در مورد محصولات ديم انجام شده است. به اين منظور، با استفاده از شبيه ساز SWAT، حوضۀ آبخيز خرمآباد به مساحت 2480 كيلومترمربع براساس همگني بافت خاك، كاربري اراضي و ارتفاع، به 31 زيرحوضه تقسيم شد. شاخص اكتشاف خشكسالي RDI، متناسب با سال زراعي منطقه، در مقياس زماني نُه‌ماهه براي ارزيابي وضعيت خشكسالي كشاورزي طي مدت 1348ـ 1396 در نظر گرفته شد. با استفاده از روش تيسن و نيز ايستگاههاي هواشناسي موجود در محدودۀ مطالعه‌شده، باران و دماي هر يك از زيرحوضه
ها، تخمين زده شد. همچنين، كاهش نسبي عملكرد محصولات ديم، تحت تأثير هر يك از شدتهاي مختلف خشكسالي، محاسبه شد. مطالعۀ حاضر توانست مناطق مختلف حوضه را از نظر ريسك خشكسالي محصولات مختلف با يكديگر مقايسه كند، به گونه اي كه نشان داد ريسك توليد محصولات، در هر يك از زيرحوضه ها، متفاوت و داراي دامنه 14 تا 30 درصد است. به‌طوري كه ميانگين ريسك توليد گندم، جو، نخود و عدس، به‌ترتيب 2/21، 8/18، 4/17 و 18 درصد به دست آمد. در ضمن، تأثير شدت خشكسالي بر عملكرد هر يك از محصولها متفاوت بود. به اين ترتيب كه در خشكسالي متوسط 54ـ 60، 47ـ 55، 46ـ 54،47ـ 57؛ خشكسالي شديد 63ـ 70، 58ـ 64، 49ـ 60، 51ـ 62 و خشكسالي بسيار شديد 75ـ 82، 69ـ 74، 59ـ 68، 67ـ 74 درصد، سبب كاهش عملكرد پتانسيل محصولات به‌ترتيب، گندم، جو، نخود و عدس شد.
چكيده لاتين :
Drought risk management requires a strategy. Choosing a spatial scale is one of the strategic aspects. In the present study, drought monitoring was carried out at sub-basin scale and for dry lands products. For this purpose, using the SWAT simulator, the Khorramabad basin with a total area of 2480 km2 was divided into 31 sub-basins based on homogeneity of soil texture, land use and elevation. The RDI Drought Detection Index was calculated on a 9-month time scale for assessing agricultural drought during the period of 1348-1396, in accordance with the crop year. Using Thiessen method and the use of meteorological stations in the studied area, rainfall and temperature of each sub-basin, the estimation and relative reduction of yield of dryland products were calculated for each of the different drought intensities. The present study was able to compare the different areas of the basin with respect to the drought risk in different products. So that the risk of product production varies from 14 to 30 percent in each sub-basin. The average risk of producing dryland products including wheat, barley, peas and lentils was 21.2%, 18.8%, 17.4% and 18%, respectively. The results also showed that the effect of drought severity on the yield of each product is different. So, in the middle drought, 54-60, 47-55, 46-54, 47-57%, severe drought, 63-70, 58-64, 49-60, 51-62% and very severe drought, 75-82, 69-74, 59-68, 67-74%, reduced potential yield of each product, respectively, wheat, barley, peas and lentils respectively.
