مديريت بوم سازگانه اي آبي و احياي رودخانه ها با پياده سازي رژيم جريان زيست محيطي

Aquatic of Ecosystem management and Restoration Rivers

مديريت بوم سازگانهاي رودخانه اي و جريان آب لازم براي تداوم حيات و پايداري اكولوژيكي سيستمهاي وابسته به رودخانه، نيازمند به رسميت شناختن جريانهاي زيست محيطي در سياستها و تصميم‌هاي طرحهاي توسعۀ منابع آب و گنجاندن آن در برنامه هاي مديريت حوضۀ آبخيز است. به اين منظور، در پژوهش حاضر كاربرد روشهاي هيدرولوژيكي (تنانت، تسمن، منحني تداوم جريان، اسمختين، آركانزاس، انتقال منحني تداوم جريان و مدل ذخيرۀ روميزي) و مدل اكوهيدروليكي شبيه سازي مطلوبيت زيستگاه (سيفا) در ارزيابي جريانهاي زيست محيطي رودخانۀ قره سو واقع در استان گلستان در بازۀ ايستگاههاي هيدرومتري غازمحله تا سياهآب به‌ترتيب با دبي متوسط سالانه 26/0 و 92/1 مترمكعب بر ثانيه به منظور احياي زيستگاه، تجديد حيات طبيعي و حفظ تنوع زيستي تجزيه و تحليل شدند. بررسي تأمين جريان مطلوب زيست بوم با مطالعات و اندازه گيريهاي ميداني روي مشخصات هيدروليكي و كيفي رودخانه براي شناسايي شرايط مطلوب زيستگاه سياه ماهي C.capoeta gracilisنشان داد حداكثر و حداقل رژيم جريان مورد نياز براي حفظ اكوسيستم رودخانۀ قره سو با توجه به نيازهاي اكولوژيكي در ماههاي ارديبهشت و شهريور به‌ترتيب معادل 11/3 و 48/0 مترمكعب بر ثانيه، با ميانگين سالانه 6/1 مترمكعب بر ثانيه (معادل 83 درصد جريان طبيعي رودخانه) است. نتايج پژوهش نشان ميدهد استفاده از مقادير به‌دست‌‌آمده از روشهاي سادۀ هيدرولوژيكي تنانت، اسم ختين و منحني تداوم جريان در برنامه ريزي منابع آب اين رودخانه تهديدهاي زيست محيطي به دنبال خواهد داشت و در مقابل، مدل اكوهيدروليكي سيفا ميتواند يك ايدۀ كلي از مطلوبيت زيستگاه را در بازه هاي مختلف رودخانه نسبت به تغييرات رژيم جريان طبيعي و دست‌يابي به شرايط جريان مطلوب و پايدار بودن اكوسيستم آبي فراهم كند.

Ecosystems management of river and water flow necessary for continuity of life and ecological sustainability of river based systems, requires recognition of environmental flows in the politics and intentions of water resource development projects and inclusion it in watershed management programs. In order to, in this research were analysis application of hydrological methods (Tennant, Tessman, Flow Duration Curve, Smakhtin, Arkansas, FDC-Shifting and DRM) and ecohydraulic habitat suitability simulation model (SEFA) in the environmental flows assessment of Qarasoo River in Golestan Province in interval of hydrometry stations Ghazmahalleh and Siahab, respectively with mean annual flow of 0.26 and 1.92 m3/s for restoration habitat, natural resurrection and conservation of biodiversity. The investigating provision of optimal flow ecosystem with field studies and measurements hydraulic and qualitative characteristics of the river in order to identify the favorable conditions of Capoeta capoeta gracilis hierarchical habitat showed would have the maximum and minimum flow regime required to preservation the Qarasoo river ecosystem according to ecological needs in months of april and september is estimated to order equivalent 3.11 and 0.48 m3/s, with average annual 1.6 m3/s (equivalent 83 percent of natural stream of the river). The results of study show environmental menaces will follow using the values obtained from simple hydrological methods Tennant, Smakhtin and Flow Duration Curve in water resource planning of this river , by contrast ecohydraulic model of SEFA can provide a general croquis of habitat suitability in intervals different of river relative to regime changes natural flow and attainment to optimal