مقياس دوبُعدي توانايي‌هاي شناختي اجتماعي- غيراجتماعي: بازطراحي و مدل‌سازي براساس نظريه سؤال- پاسخ چندبُعدي، معادلات ساختاري و داده‌هاي شبيه‌سازي‌شده

The Two-Dimensional Scale of Social-Nonsocial Cognitive Abilities: Redesigning and Modeling Based on Multidimensional Item Response Theory, Structural Equations and Simulated Data

هدف از پژوهش حاضر، بررسي ساختار توانايي‌هاي شناختي دانش‌آموزان براساس پرسشنامه توانايي‌هاي شناختي نجاتي (1392) و ارائه مدلي براي ساختار آن بود. مطالعه حاضر به لحاظ روش، يك پژوهش توصيفي- تحليلي و از نوع مدل‌سازي رابطه بين سؤال­ ها و پاسخ­ ها بود. حجم نمونه مشتمل بر 1105 دانش‌آموز (527 دختر و 578 پسر) پايه نهم تحصيلي شهر اهواز بود كه به روش نمونه‌گيري تصادفي طبقه‌اي نسبتي انتخاب شده بودند. تحليل داده‌ها با استفاده از نظريه سؤال- پاسخ چندبُعدي (MIRT)، مدل‌سازي معادلات ساختاري (SEM) و داده‌هاي شبيه‌سازي شده (SD) انجام گرفت. نتايج تحليل بُعديت اكتشافي نشان داد ساختار اوليه پرسشنامه توانايي‌هاي شناختي (CAQ) براي دانش‌آموزان تأييد نمي ­شود. پرسشنامه باز طراحي‌شده شامل 21 سؤال به‌عنوان مقياس دوبُعدي توانايي‌هاي شناختي اجتماعي- غيراجتماعي نام‌گذاري شد و روايي و پايايي ابعاد و عامل‌هاي به‌دست آمده از آن تأييد شد. مقياس جديد نشان داد، گرچه ساختار توانايي‌هاي شناختي سلسله‌مراتبي مي‌باشد، اما اين ساختار تك‌بُعدي نيست و حداقل شامل دوبُعد شناخت غيراجتماعي و شناخت اجتماعي مي‌باشد. برخلاف نتايج پژوهش‌هاي پيشين، اين يافته‌ها نشان داد نظريه هوش عمومي يا عامل g اسپيرمن، قادر به بازنمايي صحيح ساختار توانايي‌هاي شناحتي نيست و لازم است شناخت اجتماعي نيز، به‌عنوان بُعدي از توانايي‌هاي شناختي لحاظ شود. همچنين، نتايج اين پژوهش يافته‌هاي برخي پژوهش‌ها مبني بر اين‌كه شناخت غيراجتماعي و شناخت اجتماعي دوبُعد متفاوت توانايي‌هاي شناختي را تشكيل مي­ دهند، تأييد كرد.

The aim of this study was to investigate the structure of cognitive abilities of students based on the Nejati Cognitive Ability Questionnaire (2013) and offer a model for its structure. The sample size consisted of 1105 students (527 girls, 578 boys) of the 9th grade of Ahwaz, selected by proportional stratified random sampling method. Data analysis was performed using multidimensional item response theory (MIRT), structural equation modeling and simulated data. The results of exploratory dimensionality analysis showed that the initial structure of the cognitive ability questionnaire for students was not confirmed. The redesigned 21-item questionnaire was named as the two-dimensional scale of social-nonsocial cognitive abilities and the validity and reliability of the dimensions and the obtained factors were confirmed. The new scale showed that although the structure of cognitive abilities is hierarchical, it is not a unidimensional structure and contains at least two dimensions of non-social cognition and social cognition. Also, our findings showed that Spearman's theory of general intelligence or factor g cannot accurately represent the structure of cognitive abilities and social cognition needs to be considered as a dimension of cognitive abilities. Furthermore, our results also support the findings of some studies that non-social cognition and social cognition constitute two different dimensions of cognitive abilities.