ارزيابي تأثير شوك‌هاي ساختاري بر بي‌ثباتي توليد در اقتصاد ايران

Evaluation of the structural shocks effect on production instability in the Iranian economy

در سه دهه اخير جهان شاهد كاهش بي‌ثباتي اقتصادي و به‌ويژه بي‌ثباتي توليد ناخالص داخلي است كه به‌نام تعديل بزرگ شناخته مي‌شود. در مورد علت اين پديده اتفاق‌نظر وجود ندارد و سه فرضيه شانس خوب، سياست خوب و تغييرات ساختاري در مطالعات نظري و تجربي به‌عنوان علت آن بيان‌شده است. هدف اين پژوهش ارزيابي اين سه فرضيه فوق؛ به شكل رابطه بين بي‌ثباتي GDP حقيقي، شاخص سياست پولي، شاخص آزادسازي مالي، نرخ ارز بازار آزاد، درآمدهاي نفتي، وقوع انقلاب، جنگ و تحريم‌ها با استفاده از يك مدل خودرگرسيوني برداري ساختاري SVAR با اعمال محدوديت‌هاي بلانچارد – كو (B-Q)، در دوره 1396-1338براي اقتصاد ايران است. بر اساس نتايج مدل SVAR، بيشترين تكانه بي‌ثباتي توليد حقيقي 971/0 ناشي از تكانه شاخص سياست پولي و كمترين تأثير 1/0 ناشي از تكانه آزادسازي مالي است. در بين تمام عوامل، بيشترين تأثير ناشي از تكانه انقلاب و جنگ 978/0 بر بي‌ثباتي توليد است. كمترين تأثير نيز متعلق به تكانه درآمدهاي نفتي بر تكانه‌هاي شاخص سياست پولي با ضريب 002/0 است. از اين‌رو، هر سه دسته از متغيرهاي توضيح‌دهنده علل بي‌ثباتي در ايران حاكميت دارند، اما اثر سياست پولي در بي‌ثباتي توليد 971/0 بيشتر از دو عامل شانس خوب شامل نوسان درآمدهاي نفتي 831/0 و نرخ ارز 587/0 و تغييرات ساختاري شامل جريان ورودي سرمايه به توليد، 002/0 است. به‌منظور كاهش بي‌ثباتي توليد پيشنهاد مي‌گردد سياست پولي قاعده‌مند توسط بانك مركزي اجرا گرد. به‌جاي تلاش براي جذب سرمايه‌گذاري خارجي كه كمترين تأثير را بر بي‌ثباتي توليد دارد، درآمدهاي نفتي در راستاي افزايش توليد ملي سرمايه‌گذاري گردد. همچنين سياست ارزي شفاف و بلندمدت به‌منظور كاهش اثرات بي‌ثباتي نرخ ارز بر توليد ملي اجرا گردد.

Economic volatility has been decreased over the past three decades in the world especially in type of GDP growth, as known the Great Moderation”. There is no agreement on the causes of this. But there are three categories of causes: the good luck, good policy and structural changes hypotheses. The purpose of this research is evaluate the three hypotheses in the form of the relationship between the real GDP volatility, monetary policy index, the structural change indicator, exchange rate and oil revenues during the period of 1352-1396 in Iran. This research is using a structural vector autoregressive model (SVAR) with application of the Blanchard-Quah (B-Q) restrictions. According to the results, the impact of the monetary policy index on the volatility of production is 0.971, the impact of the financial liberalization is 0.1, and the revolution and war is 0.978. The effect of monetary policy shocks on production volatility is 0.971 which is more than two factors of good chance (oil revenue fluctuation 0.831 and exchange rate of 0.587) and structural change effect (capital inflow) of 0.002. Therefore, all three categories of factors affect production volaility in Iran.