بررسي ويژگي‌هاي نحوي، معنايي و كاربردشناختي ساختار «فعل تصريف ـ فعل تصريف» بر اساس دستور ساختاري و مقايسه آن با ساختارهاي مشابه

An Investigation of Syntactic, Semantic and Pragmatic Aspects of ‘VinflVinfl’ on the Basis of Construction Grammar

اين مقاله ساختار «فعل تصريف ـ فعل‌تصريف» (VinflVinfl) را در زبان فارسي بر اساس رويكرد شناختي دستور ساختاري (Lakoff, 1987; Goldberg, 1995; 2003; 2006) بررسي مي­كند و هدف اصلي آن بررسي قدرت رويكرد دستور ساختاري در تبيين ساختارهايي است كه از دو فعل متوالي تشكيل شده­اند. اين دستور به شناسايي ساختارهاي متعدد از منظر شعاعي پرداخته و با استفاده از شواهد صوري و معنايي آن­ها را از يكديگر تمايز مي­دهد. در اين مقاله، از شواهد صوري و معنايي براي تمايز ساختار «فعل­تصريف ـ فعل­تصريف» از ديگر ساختارهاي مشابه استفاده ميشود. دادههاي اين پژوهش (در حدود 1300 جمله نمونه) از داستان­ها، فيلم­هاي سينمايي و صفحات اينترنتي استخراج شده­اند و رويكردي توصيفيـتحليلي براي مقايسه ساختارهاي متعدد به­كار رفته است. نگاشت بين مشخصه­هاي معنايي و دستوري ساختار «فعلتصريف ـ فعلتصريف» ترسيم شده و محدوديت­هاي معنايي همچون نفي­ناپذيري و نوع افعال شركت­كننده در ساختارها مشخص شده است. پژوهش حاضر به اين نتيجه رسيد كه در ساختار «فعل­تصريفـفعل­تصريف» معمولاً فعل نخست توصيفي براي فعل ديگر به دست مي­دهد و فعل دوم معمولاً فعلي حركتي است. از خصوصيات خاص آن مي­توان به نفي­ناپذيري و تمايز آن از «فعل­تصريف و فعل­تصريف» اشاره كرد. همچنين، ساختار «فعل­تصريفـفعل­تصريف» را با ساختارهاي مشابه همچون «داشتن­تصريفـ فعل­تصريف»، «دادن­تصريف1–فعل­تصريف2»، «فعل (امر)–فعل(امر)» و ساختارهاي اصطلاحي همچون «فعل (امر)ببينم»، «زدن تصريف–فعلتصريف» و غيره مقايسه كرديم. در مورد ساختار «داشتن­تصريف-فعل­تصريف» مشخص شد كه ساختاري چند­معنا است و براساس بافت ممكن است به معناي استمراري، آغازي و آينده به­كار رود. مزيت اين رويكرد نسبت به ديگر رويكردهاي دستوري در اين است كه هرگاه مشخصات نحوي-معنايي يافت شود، ساختار جديدي تعريف مي­شود و بنابراين، ساختارهايي را كه نامنظم خوانده مي­شوند، بر خلاف آن دستورها به ­خوبي تبيين مي­كند.

The current study attempted to investigate ‘VinflVinfl’ construction in Persian based on construction grammar (Lakoff, 1987; Goldberg, 1995; 2003; 2006) and distinguish it from similar constructions. Since construction grammar seeks to categorize various constructions prototypically, it uses numerous syntactic-semantic pieces of evidence to differentiate different constructions from each other. The data (around 1300 sentences) were collected from stories, movies and some websites. For each construction a Sem(antic)-Syn(tactic) table was put forward to connect their features together. Furthermore, semantic constraints on these constructions such as negation and kinds of participant verbs were shown clearly. It was found that, in ‘VinflVinfl’, the former verb modifies the latter, which is a verb of movement. Its idiosyncratic feature is that it is not negated and is different from ‘Vinfl & Vinfl’. Moreover, ‘VinflVinfl’ is differentiated from other constructions such as ‘dāštan.infVinf’, ‘dādan.inf1Vinf2’, ‘VimperativeVimperative’ and idiomatic constructions such as ‘Vimperativebebinam’ and ‘zadan.infVinf’. Finally, it was observed that ‘dāštan.inflVinfl’ is a polysemous construction meaning progression, inchoation, and futurity depending on the context.