نقد جامعه‌شناختي رمان شيكاگو اثر علاء الأسواني بر پاية نظرية ساختار‌گرايي تكويني

The sociological criticism of Ala Asvani's novel "Chicago" based on the theory of generative structuralism

نقد جامعه‌شناختي، از نظريه‌هايي است كه در عرصة تعامل ادبيات با علوم اجتماعي بروز يافته و سعي بر آن دارد تا رابطة ميان ساختار ادبي و جامعه را بررسي نمايد. مطابق اين نظريه، ميان متون ادبي و محيط اجتماعي كه متن ادبي در آن متولد شده، تأثير متقابلي وجود دارد. از يك طرف نويسنده در آفرينش متن ادبي خود از جامعه تأثير مي‌پذيرد و از طرف ديگر، متنِ توليد شده نيز بر محيط اجتماعي خود تأثير مي‌گذارد. جورج لوكاچ و لوسين گلدمن از مهم‌ترين نظريه­ پردازان اين عرصه هستند. در پژوهش حاضر تلاش بر آن بوده تا به شيوة توصيفي – تحليلي و بر پاية چارچوب نظري نقد جامعه‌شناختي، رمان "شيكاگو" اثر علاء اسواني، نويسندة معاصر مصري بر پاية مكتب ساختارگرايي تكويني گلدمن مورد بررسي و نقد جامعه‌شناختي قرار گيرد تا به پاسخ اين پرسش كلي كه "آيا اين رمان قابليت نقد در چارچوب نظرية ساختارگرايي تكويني را دارد؟" دست‌يابد. در اين زمينه تلاش شد تا اين رمان در دو مرحلة دريافت و تشريح و در زمينه‌هايي مانند شخصيت، درون‌مايه و بسترهاي سياسي و اجتماعي مورد بررسي قرار گيرد. نتايج به دست آمده نشانگر اين واقعيت است كه اسواني با اثرپذيري از محيط اجتماعي مصر در زمان رياست جمهوري حسني مبارك، تلاش نموده تا مشكلات قشر روشنفكر و تحصيل­كردة مصر را چه در داخل و چه در خارج از كشور مورد نقد و بررسي قرار دهد. رمان‌هاي اسواني و از جمله "شيكاگو"، بعد از انتشار، در آگاهي­ بخشيدن به ملت مصر نقش اساسي داشته و در به وجود­آمدن انقلاب مصر تأثير بسزايي داشته است.

Social criticism is one of the new theoretical frameworks that have emerged in literature. It seeks to shed light on the link between the literary text and the community and considers that the society influences the author. This influence leads to the creation of literary effects that are associated with the society and culture in which the text is born. Literary works also affect the society in different ways. George Lochatch and Lucian Goldman are among the most important theoreticians of this theory. In this regard, the present study seeks to analyze the novel "Chicago" written by Alaa Asvani. The results show that Asvani, influenced by the Egyptian society and the prevailing social conditions in Egypt during the presidency of Hosni Mubarak, has tried to address the obstacles and problems facing Egyptian intellectuals inside and outside Egypt. He then analyzes and reviews these problems. Asvani's novels, including "Chicago", play an important role in enlightening Egyptians and revolutionizing Egypt.