جايگاه اقتباس ماتيو آرنولد از داستان رستم و سهراب شاهنامه درنظامگان ادبي عصر ويكتوريا

A Study of The Position of Arnold’s Adaption of Shahnameh’s Rustam & Sohrab in the English literary Poly-system of Victorian

اين مقاله جايگاه اقتباس فرهنگي آرنولد از داستان رستم و سهراب شاهنامه را در نظامگان ادبي عصر ويكتوريا در انگلستان بحث و فحص مي كند. طبق نظريه نظامگان پيشنهادي اون زهر، ادبيات مترجم مي تواند بسته به اينكه فرهنگ مقصد جوان، ضعيف، يا بحران زده باشد، نوعا از دو جايگاه اصلي/ برتر و ثانوي/ حاشيه اي در فرهنگ مقصد برخوردار شود. به نظر مي رسد ترجمه وفادارانه شاهنامه به زبان انگليسي از جايگاهي ثانوي برخوردار باشد؛ ليكن اقتباس توانسته پا را از حد اثر اقتباسي صرف فراتر بگذارد. اين جستار به اين پرسش مي پردازد كه چگونه اقتباس فرهنگي آرنولد توانسته در عصر ويكتوريا جايگاه آثار برتر را ازآن خود كند. براي پاسخ به اين پرسش، به جايگاه آرنولد در مقام مترجم/ اقتباس گر اشاره مي شود و سپس، ضمن بررسي تطبيقي اقتباس آرنولد با داستان اصلي شاهنامه و منابع در دسترس آرنولد، وجوه تفاوت و شباهت متمايز ميان دو بوطيقاي ادبي فارسي و انگليسي در پرتو نظريه نظامگان بحث و فحص مي شود. به نظر مي رسد اقتباس آرنولد توانسته از منظر دگرنويسي و نوآفريني خلاقانه آرنولد و با لحاظ كردن ويژگي هايي بوطيقايي سنن ادبي مغرب زمين، به جايگاه آثار برتر در نظامگان ادبي اين عصر ارتقا يابد.

This paper discusses the prominent position of Arnold's cultural adaptation of the compelling story of Rustam & Sohrab in Shahnameh in the Victorian literary poly-system in England. According to the poly-system theory as proposed by Even-Zohar, the translated literature can typically have primary /central and/or peripheral/marginal positions in the target culture, depending on whether the target culture is young, weak, or in crisis. Meantime, the faithful translation of Shahnameh seems to occupy the peripheral position in English translation, but Arnold’s adaptation has typically exceeded the adaptive effect and obtained the proper position in the literary poly-system of the Victorian. This paper aims to peruse how Arnold's cultural adaptation of Shahnameh’s passionate story has marked a primary position in the English literary poly- system of the Victorian era. To this aim, Firstly, Arnold's position as an interpreter/adaptor is sketched out. Then, having compared Arnold’s adaptation with the primary sources to which Arnold has typically had access to become familiar with the Persian native story, mention is reasonably made of the marked differences between the two Persian and English literary poetics under the umbrella of poly-system theory as proposed by Even-Zohar. Due to the innovative way (s) Arnold has uniquely adapted, recreated, and re-written the native story with specific regard to the peculiar features of the literary tradition of the Western poetics, it seems that the local story of Shahnameh has found the prime position in the Western literary poetics of the Victorian.