مضامين استعاره‌ها در منظومۀ سبيكة الذهب در تطبيق با آيات قرآن و انعكاس آن در مصداق هنري

The Concept of Metaphors in the Sabikeh-al Zahab Poetry in Accordance with the Verses of the Qur'an and its Reflection in Art Forms

استعاره مكنيّه يا كنايي از مسائل مورد مناقشه در علم بيان است. در آثار اوليۀ بلاغي خبري از عنوان استعارۀ مكنيه نيست و تنها جارالله زمخشري و جرجاني بدون اشاره به عنوان آن، توضيحاتي دربارۀ آن ذكر كرده‌اند. بعدها سكاكي در مفتاح العلوم به تفصيل به اين بحث پرداخته است. در حالي كه، بر مبناي تعريف سكاكي و برخي ديگر از بلاغيون، «استعارگي» اين ساختار پذيرفتني است؛ برخي ديگر استعاره بودن آن را قبول ندارند و آن را تشبيه مضمر به حساب مي‌آورند. گويا، سكّاكي با توجه به حضور نداشتن لفظ عاريه و استعاره در استعارۀ مكنيّه، تحليل ديگري از اين نوع استعاره ارائه داده است كه براساس آن، لفظ مشبّه براي مشبّهٌ ‌به استعاره آورده شده است. در سبيكة الذهب، با وجود اينكه متن مختصرِ تفتازاني، ملاك سرايش اين منظومه بوده است اما در بحث استعارۀ مكنيه، ضمن اشاره به اختلاف‌ها، نظر خطيب قزويني برجسته شده است و نقد وي بر آراي سكاكي و تفتازاني آورده شده. خطيب قزويني كه شارح آراي سكّاكي است، با ردّ نظر وي و با ريزبيني از استعارۀ مكنيّه به «تشبيه مُضَمر در نفس» تعبير كرد كه با‌ تسامح، به آن استعاره گفته مي‌شود و بدين‌گونه، به اصلاح نظر دانشمندان متقدّم پرداخته است؛ لذا در اين پژوهش كه به شيوۀ توصيفي‌ـ‌تحليلي و روش گردآوري اطلاعات كتابخانه‌ايي صورت گرفته است، به شرح اين مصاديق پرداخته شده است. نتايج اين تطبيق نشان مي‌دهد در منظومۀ سبيكة الذهب ضمن اشاره به اين اختلافات، به اقوال مخالفي چون خطيب قزويني اشاره شده است و در بحث استعارۀ مكنيّه، بيشتر بر ديدگاه خطيب تأكيد شده كه انعكاس اين استعاره‌ها در آثار هنري مشهود است. اهداف پژوهش: بررسي مضامين استعاره‌ها در سبيكه الذهب در تطبيق با آيات قرآن. انعكاس استعاره‌ها در سبيكه الذهب در مصداق‌هاي هنري. سوالات پژوهش: استعاره‌ها در سبيكه الذهب در تطبيق با آثار هنري چگونه بررسي شده است؟ چگونه مي‌توان تأثير استعاره‌ها را در سبيكة الذهب با مصداق‌هاي هنري بررسي كرد؟

One of the controversial issues in the science of expression is the figure of speech of metaphor. In the early works of the rhetoric there is no mention of the metaphor and only Jarallah Zamakhshari and Jorjani have described it without any further mentioning. Later on, Sakaki elaborated on this in Muftah al-Alum. While according to Sakaki’s description and other rhetoric speakers, the metaphor of this structure is acceptable; others disapprove of its metaphor and regard it as a mockery and favor to refer to it as a simile and some merely repeat others’ views. Sakaki, as if observing that the metaphor was not a literal and metaphorical one, offered another analysis of such a metaphor, on the basis of which the metaphorical word the principals of simile were applied. Referring to these references, in the Sabikeh-al Zahab, although the brief Taftazani text is the criterion for this poem, but in the metaphorical discussion, by referring to the disagreements, the remarks of Khatib Qazvini is highlighted and his criticism of Sakkaki and Taftazani has been mentioned. Khatib Qazvini, an exponent of Sakaki's views, interpreted metaphor as "poetic simile in the soul" by refuting his point of view, which he called "metaphorical", thus refining the critics' view. Therefore, in this descriptive-analytical research these cases are described; furthermore, data is gathered via library research. The results of this adaptation imply that in the Sabikeh-al Zahab poetry, while referring to this divergence of views, opposing views such as Khatib Qazvin is mentioned and in the metaphorical discussion, the Khatib's point of view is more strongly insisted on and its reflection is evident in artworks. Research aims: 1. Examine the themes of the metaphors in the style of Sabikeh-al Zahab poetry in accordance with the verses of the Qur'an. 2. Reflection of metaphors in the Sabikeh-al Zahab poetry in regard to artistic examples. Research questions: 1. How have metaphors been studied in the Sabikeh-al Zahab poetry in accordance with related artworks? 2. How can one study the effect of metaphors in Sabikeh-al Zahab poetry and artworks?