زيبايي از ديدگاه مولانا و انعكاس آن در محراب هاي زرين فام دوران ايلخاني

Aesthetics from the Viewpoint of Rumi and its Reflection on Lustre-Glaze Mihrabs of the Ilkhanid Era

نظريه هاي مكاتب زيبايي شناسيِ مكاتب فلسفي هر يك به تعريف مفهوم زيبايي و تبيين فرآيند ادراك آن پرداخته اند. در نظريه هاي زيبايي شناسي مكاتب فلسفي غرب، همگي با تحليل معرفت شناختي مفهوم زيبايي، زيبايي را امري محسوس و سوبژكتيو دانسته اند. امّا در عرفان اسلامي شاهد رويكردي متمايز به مسأله زيبايي و ادراك آن هستيم. در نگرش عرفاني، حقيقت و هستي انسان و عالم كه عالم را تجّلي حُسن و جمال الهي مي داند. عالم يكپارچه زيباست و زيبايي نه امري معرفت شناختي و سوبژكتيو مي باشد، بلكه امري وجود شناختي و ابژكتيو است. هنر و زيبايي براي شاعر عارفي همچون مولانا تجربه ايي است كه در آن زيبايي نه يك مفهوم خاص بلكه عبارت است از حقيقت زنده يگانه اي كه انسان را به ذات حق نزديك مي كند و وسيله ايي براي درك و شناخت حقيقت، آراء و نظريات مولانا دربارۀ زيبايي صرفاً دين مدارانه و اسلامي و هنر و زيبايي تحت الشاع نوعي خداشناسي عرفاني است. در اين پژوهش كه به شيوه كتابخانه ايي صورت گرفته است، با استناد و استشهاد به مثنوي و غزليات شمس تبريزي، به اجمال اين نگرش خاص را بيان شده است. نتايج پژوهش در بر دارنده اين است كه ادراك زيبايي نزد مولانا لذّت حسي نيست بلكه راهي است به سوي هدايت و اتصال به مبدأ وجود، خير، و زيبايي. از نظر او، بحث هنر و زيبايي تحت الشعاع نوعي خداشناسي عرفاني است. همچنين، مولانا درك جايگاه حُسن و زيبايي در عالم را براي كسي كه انسي با آن ندارد و از آن عالم بي خبر است دشوار بلكه غير ممكن مي پندارد كه وجود حقيقي و زيبايي را به مساوات هم مي داند كه در واقع عالم تجّلي و ظهور خداوند در اين عالم ناسوت است. اهداف تحقيق: 1-بررسي آراء و نظريات مولانا درباره زيبايي در مثنوي و غزليات شمس. 2-بررسي مسئله زيبايي و ادراك آن در عرفان اسلامي. سؤالات تحقيق: 1-برداشت ها و تعابير مولانا درباره امر زيبا و زيبايي در مثنوي و غزليات شمس چگونه است؟ 2-مسئله زيبايي و ادراك آن در عرفان اسلامي چطور بيان شده است؟

The theories of aesthetic schools of philosophical schools each have defined the concept of aesthetics and explained its perceptional process. In the aesthetic theories of the Western philosophical schools, by the epistemological analysis of the concept of beauty, have considered aesthetics as tangible and subjective. But in Islamic theology we see a distinct approach to the question of beauty and its perception. In the theological attitude, the truth and the existence of man and the world around him is regarded as the manifestation of goodness and divine glory. The unified universe is beautiful and beauty is not an epistemological and subjective matter, but an ontological and objective one. Art and beauty for the mystic poet like Rumi is an experience in which beauty is not a specific concept but a unique living truth that brings man closer to the essence of truth and a means of understanding and perceiving Rumi's truth, ideas and theories about beauty is merely a religious and Islamic; moreover, art and beauty are dominated by a divine theology.In this research, which has been accomplished via library method, by citing and quoting Masnavi and Shams Tabrizi's sonnets the mentioned feature is regarded upon and summarized. The results of the study imply that Rumi's perception of beauty is not sensual pleasure but a way to guide and connect to the source of existence, goodness, and aesthetical beauty. For him, the discussion of art and beauty is outshone by a divine theology. Also, Rumi makes it challenging for anyone with no humanity to be aware of the place of goodness and beauty in the universe, but also considers it impossible to know the true and aesthetic existence on an equal footing, which is in fact the indicator and manifestation of God in this worldly universe. Research aims: 1- The examination of Rumi's views on beauty in Masnavi and Shams' sonnets. 2- To Study the concept of beauty and its perception in Islamic theology. Research questions: 1. What are Rumi's conceptions and interpretations of the aesthetical beauty in Masnavi and Shams' sonnets? 2. How is the issue of beauty and its perception expressed in Islamic theology?