ساختار خانواده ايراني در دوره ساساني

The Structure of Iranian Family under Sasanids

خانواده به‌عنوان نهاد يا گروه اجتماعي دائماً در حال تغيير و تحول است. مطالعه ساختار خانواده و كم‌وكيف كاركردها در ارتباط با اعضايش و جامعه، مهم ارزيابي مي‌گردد. متاسفانه در تاريخ طولاني ايران تحول خانواده به‌طور جدي مورد مطالعه قرار نگرفته است. اين مقاله تلاشي مقدماتي براي شناخت ساختار و كاركردهاي خانواده در دوره ساساني با روش اسنادي است. يافته‌هاي اين تحقيق نشان مي‌دهد؛ نوع غالب خانواده در دوره ساساني «خانواده گسترده» بوده كه با دو نهاد سياسي و ديني ديگر، جامعه آن روز ايران را مي­ساخته است. ساختار خانواده در اين دوره مردسالار بوده و تعدد زوجات رواج داشته و ازدواجهاي درون گروهي تجويز مي­شده است. دين رسمي زرتشتي خانواده را نهادي مقدس و نقش اصلي آن را فرزندآوري مي­دانسته است. كاركردهاي اصلي ديگر خانواده توليد و تامين اقتصادي خانواده و اجتماعي كردن و آموزش فرزندان بوده كه بايد شغل پدر و مادر را به ارث برده و ادامه مي­دادند. در اين دوره خويشاوندان پدري جايگاه برتري نسبت به خويشاوندان مادري داشته اند، و پسر ارشد با همسر و فرزندانش با پدر و مادر زندگي مي­ كرده است.

Family, as a social institution or group, has been evolving throughout history. Evolution of family needs to be studied in order to understand its functions and structure. Unfortunately, the evolution of family during the long Iranian history has not been studied seriously. This paper is an effort to shed some light on the structure and functions of the Iranian family under Sassanids using documentary method. The findings reveal that the dominant form the family in this period was “extended family” which along with the religious and political institutions constructed the Sassanid society. The family structure in this era was patriarchal, polygamy was prevalent, and ingroup marriages were preferred. The official religion of the empire, Zoroastrianism, viewed family as a sacred institution with its main function as reproduction. Other functions of the family were production and provision of economic support, socialization and education of offsprings, who had to inherit their father and mother’s jobs. Relatives of father, in this period, had superiority to the relatives of mother’s side, and the oldest son and his family lived with his parents.