واكاوي جامعه‌شناختي نماد دايره در ساختارهاي تدفيني عصرآهن مطالعه موردي گورستان‌هاي حوزه‌ي رود مشگين‌چايي

Sociological analysis of the circle symbol in the Funerary structures of Iron Age; Case study of the Meshgin Chayi basin cemeteries

عصر آهن به دوره­اي اطلاق مي­ گردد كه در آن تكاپوي مهاجرت در بين اقوام مختلف شدت گرفت. بهترين اثر باستان­ شناختي از اين اقوام مهاجر، ساختارهاي تدفيني آنهاست. به گونه­اي كه اين ساختارها در بسياري از حوزه­هاي باستا ن ­شناختي كه آنها اشغال نموده ­اند، ديده مي­شود. شاخص­ترين ويژگي تدفيني اين اقوام كه در غالب سرزمين­هاي وارد شده به آن قابل مشاهده است، وجود يك ساختار مدور سنگي بر سطح گور است كه فضاي مركزي يا محل قرار گرفتن مرده را احاطه نموده است كه گاهي بواسطه چيدن يك رديف قلوه ­سنگ يا قطعه سنگ ساخته مي­­ شده و يا گاهي با ساختاري چند رديفه از سنگ­هاي كوچك و بزرگ و با نظمي خاص انجام مي­ گرفته است. منطقه­ ي مورد مطالعه، حوضه يكي از رودخانه­ هاي پر آب شهرستان مشگين­ شهر است كه يكي از مهمترين عوامل شكل­ گيري محوطه­ هاي باستاني اين بخش از استان اردبيل به شمار مي ­آيد. در بررسي­هاي ميداني، گورستان­هاي عصر آهن بسياري در اين حوضه مورد مطالعه قرار گرفت كه يكي از ويژگي­هاي بارز آنها، ساختارهاي جالب توجه دايره ­اي شكلي است كه فضاي داخلي گور و محل قرار گرفتن جايگاه مرده را احاطه نموده است. پژوهش حاضر با پيش زمينه­اي مختصر از نحوه پراكنش چنين ساختارهايي در قبور هزاره دوم و اول ق.م، با نگاهي به مطالعات اسطوره ­شناختي و نمادشناختي، به چرايي و چگونگي وجود ساختارهاي مدور در تدفين­هاي باستاني عصر آهن حوزه مشگين ­چايي پرداخته است. نگاهي جامعه­ شناختي به اين موضوع، نشانگر وجود باورهاي خاصي در بين جوامع عصر آهن بوده كه اعتقاد به آنها سبب پيدايش و تداوم شيوه­ هاي خاصي در تدفين مردگان شده است.

In Archaeology the Iron Age refers to the period in which the immigration struggle intensified between different ethnic groups. The best data from these immigrant communities are their funerary structures. So that these structures have been seen in many areas of Archaeological where they are occupied. The most prominent funeral feature of these tribes that can be seen in the most entered lands is a circular stone structure on the grave that surrounds the central space or location of the dead. The study area is one of the flooded rivers of Meshgin city that such a system is one of the important factors in the appearance of the ancient sites of this part of Ardabil province. In archaeological surveys, many Iron Age cemeteries were identified and studied in this area. One of the sensible Features for the tombs of these cemeteries is interesting circle-shaped structures that surround the inside of the grave and location of the dead place. This research is worked with brief background of the transmittal rate of such structures in the second and first millennium B.C graves in different parts of the world with looking for the mythological and symbology studies that why and how the circular structures are made in the ancient Iron Age burials of Meshgin Chayi basin. A sociological regard to this topic shows that there have been special belief between Iron Age societies that believe on those due to appearance and continuation of special methods in the dead interment.