بازتاب اعتراض‌هاي اجتماعي در فيلم‌هاي دهه‌ي 1350 (مطالعه‌ي موردي: اسرار گنج دره‌ي جني (1352)، تنگسير (1353)، سفر سنگ (1356)

Reflection of Social protest in the films of the 1970s (Case Study: Secrets of the Jenny valley treasure (1973), Tangsir (1974), Rock trip (1976))

سينماي ايران در دوره­ ي پهلوي دوم، رونق گرفت و ساخت فيلم­هاي سينمايي افزايش يافت. تا قبل از آن نمايش فيلم­هاي وارداتي هندي، عربي و غربي بسيار بود. در ادامه با توجه به سليقه­ ي جامعه و فروش گيشه، روند توليد فيلم­هاي ايراني به سمت «فيلم فارسي»، جريان داشت. فيلم فارسي در سطح نازل و براي مخاطب عام ساخته مي ­شد؛ مخاطباني كه از روند نوسازي­ ناكامل اقتصادي، تغييرات فرهنگي و اجتماعي به سوي مدرنيته ناتمام، معترض بودند. در دهه­ي 50 ش. و در ميان موج فيلمفارسي، فيلم­هاي انتقادي هم نسبت به اوضاع جامعه ساخته ­شد. فيلم­هايي چون؛ اسرار گنج دره­ي جني (1352) ابراهيم گلستان، تنگسير (1353) امير نادري و سفر سنگ (1356) مسعود كيميايي. در اين پژوهش، با رويكرد تحليل گفتمان، سه نمونه­ ي انتخابي از فيلم­هاي انتقادي در دهه­ ي 50 ش. بررسي شده است. يافته ­ي پژوهش نشان مي­دهد، فيلم­هاي انتقادي انتخاب شده از دهه­ي 50، بيانگر انتقاد به نوسازي، تعارض سنت و مدرنيته، بحران و تعارض­هاي هويتي و اجتماعي است. بازتاب اين تعارض­ها در قالب اسلام­گرايي، دعوت و تحريك به طغيان­هاي مردمي عليه ظلم و ستم بود. محتوا و عناصر داستاني و تصويرگري در اين فيلم­ها، گويي به قيام و عصيان اجتماعي توصيه مي­كردند كه چند سالي بعد اتفاق افتاد.

In Pahlavi II period, Iranian cinema flourished and domestic cinematographic films rose. Until then, there were many Indian, Arabic and Western films. With regard to the manner of the community and the sale of the film, the process of producing Iranian films went to "film Farsi". It was made at a low level for the general public. an audience that was the result of incomplete economic reforms, cultural and social changes, and the transformation of society into modernity unfinished. In the 1970s, critical films were also made about the situation of the community. Movies like Secrets of the Jenny valley treasure (1973) Ebrahim Golestan, Tangsir (1974) Amir Nadri, Rock trip (1976) Masud Kimiai. in this research, with a content analysis approach, three sample films, from critical films in the1970s were reviewed. selected critical films since the 1970s, the critique of modernization, the conflict between tradition and modernity, crisis and identity conflicts reflecting these conflicts in the form of Islamism and inviting and provoking popular upheaval against oppression. The content and elements of storytelling and illustration in these films, as if the incidents of social uprising and rebellion were anticipated before the Islamic Revolution, was predicted.