عنوان مقاله :
مناظره، ادب بياضطراب بررسي ژرفساخت معناييِ مناظرات در انواع ادبي با تكيه بر ادب تعليمي
عنوان به زبان ديگر :
فاقد عنوان
پديد آورندگان :
كاظم زاده، رسول دانشگاه شهيد مدني اذربايجان - زبان و ادبيات فارسي , مشتاق مهر، رحمان دانشگاه شهيد مدني اذربايجان - زبان و ادبيات فارسي
كليدواژه :
مناظره , ادب بياضطراب , انواع ادبي , ادب تعليمي , موقعيت
چكيده فارسي :
مناظره، گفتوگويي مبتني بر ادب بياضطراب است و آنگاه كه درصدد اقناع و اثبات بربيايد، خود را با پوششي از كنايه و ايهام و ابهام و تحقير و طنز بر حريف ميآرايد. طرفين مناظره و بيشتر طرف غالب آن، سخن خود را در لفافهاي از الفاظ مؤدبانه ميآرايند، حال آنكه ظرايف و لطايف و تعريضهايي در پشت آن سخن براي تنبيه و تعليم نهفته است. اين مقاله بر آن است مناظره را با توجه به ظرفيت گفتماني آن، از نظر نقش كاركردي آن در اجتماع بررسي كند و در انواع مختلف ادبي كه ذهن انسان، آمال و خواستهها و وسعت نظر او را آينگي ميكنند، نشان دهد. حاصل آنكه مناظره طبق «بافتار و ساختار روايي» خاص در جهت عيني كردن مسائل فلسفي و فكري و اجتماعي در انواع ادبي تجلي دارد و بر اصل «رعايت بافت موقعيت» و «رندي در كنايه» و «ادب بياضطراب» استوار است. با تحليل ژرفساختي مناظره، نگاشتي تازه از موضوع مبدأ براي شخص سؤالگر آشكار ميشود كه با كاركردهاي كنايه و استعاره همخواني دارد. موضوع غالب مناظرات عرفاني، عادتزدايي و حقيقتجويي، مناظرات حماسي، مفاخره و نبرد داد و بيداد، مناظرات تعليمي، طرحوارههاي تعليمي براي ايجاد سؤالهايي در ذهن مخاطب و مناظرات غنايي، بافت موقعيتي و آموزش آداب است. با رعايت اين آداب ظريف، شاه و نوكر، غني و فقير و... ضمن گفتاري مؤدبانه، موقّرانه، بياضطراب سخن خود را بيان داشته از مزيت گفتوگويي راهگشا بهره ميبرند.
عنوان نشريه :
پژوهشنامه ادبيات تعليمي