نگاهي نو به حديث توريث انبيا

حديث توريث انبيا يكي از مواضع اختلاف و چالش ميان حديث‌پژوهان فريقين است. يكي از راويان برجستۀ حديث مزبور ابوبكر است كه پس از رحلت پيامبر(ص) و مطالبۀ فدك توسط حضرت فاطمه(ع) با نقل اين روايت از پيامبر(ص)، از برگرداندن فدك به آن حضرت خودداري نمود. علماي شيعه به‌منظور ابطال احتجاج خليفۀ اول، به‌طور كلي روايت وي و ساير راويان اين حديث را در مجامع عامه مجعول دانسته‌اند؛ در مقابل، حديث‌پژوهان عامه با صحيح خواندن حديث ابوبكر، نادرستي اجتهاد حضرت فاطمه(ع) را نتيجه گرفته‌اند. ما در اين پژوهه روشن شده است كه هر دو گروه در اين راه به خطا رفته‌اند. به نظر مي‌رسد بر اساس برخي شواهد قطعي، روايت توريث انبياء جعلي نيست و ابوبكر آن را از پيامبر(ص) شنيده است و افزوده شدن عبارت «ما تركناه صدقه» به حديث، از قبيل ادراج در حديث و كم شدن عبارت «إِنَّ الْعُلَمَاءَ وَرَثَهُ الْأَنْبِياءِ...»، معلول بد شنيدن و يا تقطيع حديث از جانب راوي است؛ اما اجتهاد او به عدم ارث‌گذاري پيامبران باطل است؛ چون فضاي اصلي روايت، بحث از شأن پيامبري است كه ميراث پيامبري‌شان، آموزه‌هاي معرفتي و احكام دين است و نه مال دنيا.