تحوّل صنعت قلب نحوي در متون ايراني باستان و ميانۀ غربي

Evolution of Chiasmus in Ancient and west midlle Iranian texts

يكي از صنايع ادبي به­كار­رفته در متون ودايي، متون ايراني باستان (كتيبه­هاي فارسي باستان، اوستاي متقدّم و اوستاي متأخّر) و متون ايراني ميانۀ غربي (متون زردشتي، مانوي و كتيبه­ها) صنعت ادبي قلب نحوي است. صنعت قلب نحوي، وارونه­سازي ساختارهاي دستوري در عبارات يا بندهاي پياپي است. اين صنعت را با صنعت طرد و عكس و نيز صنعت تشابه­الاطراف در بلاغت فارسي مقايسه كرده­اند. طرد و عكس يكي از نمونه­هاي قلب نحوي است. برخي از مثال­هاي تشابه­الاطراف مي­توانند نمونۀ قلب نحوي به شمار آيند. صنعت قلب نحوي در ادبيّات ايراني دوران باستان و ميانه و نو (فارسي دري) استمرار و توالي داشته است. هر چند هيچ يك از اصطلاحات بديع فارسي معادل دقيق آن نيست.

chiasmus is a literary figur that has been used in Vedic texts, Old Iranian texts (Old Persian Inscriptions, Old Avesta and Young Avesta), and West Middle Iranian texts (Zoroasterian and Manichaen texts and inscriptions). Chiasmus is a reversal of grammatical structures in successive phrases or clauses. chiasmus has been compared with "tard-o-aks" and "Tašāboh-olatrāf" or "tasbīq" in Persian literature. "tard-o-aks" is an example of Chiasmus. Some of examples of "Tašāboh-olatrāf" can be regarded as Chiasmus. Chiasmus has been continued in Iranaian literature in Old, middle and new age (=persian literature), although there is not the exact equivalent for that in Persian rhetoric.