بررسي قاعدۀ فقهي حرمت تغرير جاهل

تغرير جاهل ـ چه با كتمان حقيقت و چه با اظهار خلاف آن ـ در صورت وجود شرايط مشخص، حرام است و اين از قواعد فقهي مشهور است كه در موارد گوناگون و حتي در مسائل مستحدثه، مورد اشاره و استناد قرار گرفته، ولي همه جوانب آن ـ در يك اثر مستقل و متمركز ـ به شكل تفصيلي بررسي نشده است. اين مقاله براي نخستين‌بار با روش تحقيق توصيفي۔تحليلي و اسناد كتابخانه‌اي‌‌، مفاد‌‌، ادله حجيت (آيات‌‌، روايات‌‌، عقل‌‌، قواعد فقهي و اطلاق برخي ادله) و قلمرو اين قاعده را بررسي و روشن مي‌سازد تا مورد توجه جدّي فقها در استنباط فقهي قرار گيرد. برخي قواعد فقهي ‌‌همچون حرمت تسبيب به حرام‌‌، وجوب اعلام جاهل در اعطاء‌‌، وجوب ارشاد جاهل‌‌، نفي غرر‌‌، حرمت كتمان حقيقت و حرمت اعانه بر گناه، مي‌توانند دليل يا شاهدي بر صحت اين قاعده فقهي باشند. اين قاعده گزاره‌‌‌اي است كه شامل حكم فقهي كلي بوده و همه يا بيشتر باب‌هاي فقه را پوشش مي‌دهد و قابل تطبيق بر موارد جزئي است و از همين‌رو، استثناءپذيري آن در برخي موارد اختلالي در صحت و حتي كليت آن ايجاد نخواهد كرد؛ زيرا همه قواعد ـ اعم از فقهي و غيرفقهي ـ در برخي موارد، استثناء مي‌پذيرند.