طراحي الگوي ارزيابي رفتار اخلاقي در سازمان‌هاي ايراني در پرتو قرآن و نهج‌البلاغه

اخلاق يكي از واژه‌هاي پركاربرد در زندگي اجتماعي است كه در دهه‌هاي اخير، در اهداف و خط‌مشي‌هاي سازمان‌هاي ايراني نيز نمود بارزي يافته است. با ‌وجود اين، تعريف دقيقي از اخلاق در سازمان و يا معيار قابل‌استنادي وجود ندارد كه با آن بتوان در هر شرايطي اخلاق را از غير اخلاق تمييز داد. اخلاق و نظريه‌هاي مربوط به آن، وابستگي شديدي به زمينۀ فرهنگي و اعتقادي جامعه دارند؛ ازاين‌رو، تعريف معيارهاي اخلاقي بايد متناسب با باورهاي ارزشي جامعۀ هدف انجام گيرد؛ بنابراين نياز به تعيين معيارهاي اخلاقي بومي متناسب با باورها و ارزش‌هاي جامعه براي سازمان‌هاي ايراني، محسوس است. بدين منظور، با استفاده از تحليل مضمون، آيات قرآن كريم و گزاره‌هاي نهج‌البلاغه مورد مطالعه و بررسي قرار گرفت و در نهايت، 97 مضمون پايه، 13 مضمون سازمان‌دهنده و دو مضمون فراگير حسن فعلي و حسن فاعلي احصا شدند. معيارهاي حسن فعلي به مضامين سازمان‌دهندۀ امانت‌انگاري مسئوليت، رعايت عدالت، احسان، اعتدال، حفظ كرامت انسان، ماهيت عمل، نتايج دنيوي اعمال و نتايج اخروي اعمال مي‌پردازند؛ و معيارهاي حسن فاعلي، مضامين سازمان‌دهندۀ ايمان به خدا، تقوا، نيت نيكو، بنده‌انگاري و شايستگي انجام عمل را در نظر دارند.