تحليل و پيش‌بيني گسترش شهر مشهد با استفاده از تصاوير ماهواره‌اي چندزمانه و زنجيره ماركوف (طي سال‌هاي ۱۴۰۴-۱۳۷۹)

گسترش فيزيكي شهرها يك فرايند پويا و پيوسته است كه در آن مرزهاي شهر و فضاي فيزيكي در جهت‌هاي عمودي و افقي از نقاط كمي و كيفي افزايش مي‌يابد. روش تحقيق حاضر از نوع توصيفي تحليلي و از نظر هدف كاربردي است تحقيق حاضر در پي ارزيابي و گسترش شهر مشهد در طي سال‌هاي ۱۳۷۹-۱۳۹۵ و سپس پيش‌بيني تغييرات تا سال ۱۴۰۴ است. داده‌هاي مورد نياز پژوهش به روش اسنادي؛ و براي پي بردن به نوع و ميزان تغييرات رخ داده در منطقه مورد مطالعه از تصاوير ماهواره لندست، سنجنده ETM سال‌هاي، ۱۳۸۸، ۱۳۷۹ و سنجنده OLI استفاده شده است. پس از عمليات طبقه‌بندي كه از روش نظارت شده و الگوريتم حداكثر مشابهت استفاده شده است، در ادامه جهت پي بردن به تغييرات صورت گرفته در كاربري اراضي شهر مشهد كه شامل كاربري‌هاي باغات و زمين‌هاي كشاورزي، محدوده‌هاي ساخته شده، اراضي باير و مراتع مد نظر قرار گرفته از مدل زنجيره ماركوف استفاده شد؛ همچنين براي پيش‌بيني روند تغييرات تا سال ۱۴۰۴ از مدل CA استفاده شده است. همچنين در اين پژوهش جهت اعتماد به طبقه‌بندي صورت گرفته از شاخص كاپا استفاده شده است. نتايج به دست آمده نشان مي‌دهد كه بيشترين تغيير، در سال‌هاي ۷۹ تا ۸۸ مربوط به محدوده باغات و اراضي كشاورزي بوده است، اراضي باير در سال ۱۳۸۸ به نسبت سال ۱۳۷۹ كاهش يافته است اما در سال ۱۳۹۵ نسبت به سال ۱۳۸۸ افزايش يافته است. مساحت مراتع در سال ۱۳۸۸ به نسبت سال ۱۳۷۹ كاهش يافته است اما در سال ۱۳۹۵ نسبت به سال ۱۳۸۸ و ۱۳۷۹ افزايش چشمگيري داشته است. همچنين در طي ۳ بازه زماني ۱۳۹۵، ۱۳۸۸، ۱۳۷۹ بيشترين تغيير در كاربري‌ها مربوط به محدوده‌هاي ساخته شده است كه بر اساس پيش‌بيني ماركوف در افق ۱۴۰۴ اين كاربري حدود ۱۲۱٫۵۷% دچار تغيير خواهد شد؛ بنابراين نتايج مقاله حاضر مي‌تواند به‌عنوان هشدار و تلنگري براي برنامه ريزان و مديران شهري باشد تا با برنامه‌ريزي مناسب مانند سياست‌هاي عمودي سازي و به‌عبارت‌ديگر گسترش در ارتفاع و نه در سطح، از گسترش بي‌رويه شهر به سمت باغات و اراضي كشاورزي جلوگيري نمايند.