بررسي تأثير كوتاه‌مدت و بلندمدت متغيرهاي اقتصادي بر روند ازدواج و طلاق در ايران با تأكيد بر كانال‌هاي كنترلي جنسي و آموزشي

Analysis of short-term and long-term economic variables on marriage and divorce trend with an emphasis on sexual and educational control channels

تحولات ازدواج و وقوع طلاق ميتواند با مسائل جنسي، نهادي و اقتصادي‌ـ كه امكان تشكيل يا ادامة زندگي مشترك را تسهيل يا دشوار ميكنند‌ـ ارتباط داشته باشد. در اين پژوهش، تأثير متغيرهاي اقتصادي بر روند ساختاري (پايدار) و روند تصادفي ازدواج و طلاق با بهرهگيري از فيلتر كالمن (KF)، با تأكيد بر كانالهاي كنترلي نسبت جنسيتي و نرخ باسوادي در ايران طي دورة 1348ـ1395 در دو الگوي كوتاهمدت و بلندمدت مبتني بر مدل خودرگرسيون با وقفههاي توزيعي (ARDL) بررسي شده است. نتايج نشان ميدهد ميان روند ساختاري (پايدار) متغير طلاق و متغيرهاي اقتصادي رابطة معنادار و مثبتي وجود دارد. نكتة حائز اهميت اين است كه كانالهاي كنترليِ نسبت جنسي و نرخ باسوادي هستند كه امكان تأثيرگذاري و تفسير دقيق و معنادار بيكاري و تورم بر روند ساختاري (پايدار) طلاق را فراهم ميآورند. به‌علاوه، نسبت جنسي و نرخ باسوادي خود نيز تأثير مثبت و معناداري بر روند ساختاري (پايدار) ازدواج دارند. از‌اين‌رو، تأكيد و توجه ويژه به مكانيسمِ هشدار نسبت جنسي و برنامهريزي در‌خصوص نرخ باسوادي ميتواند تأثيري مضاعف و همافزا بر بهبود روند ازدواج در ايران داشته باشد. بنابراين، تشكيل خانواده در ايران به‌طور ويژه تحت‌تأثير زمينههاي جنسي (به‌ويژه نسبت جنسي) و زمينههاي آموزشي (به‌ويژه نرخ باسوادي) است، ولي تصميم به طلاق ميتواند علاوه بر متغيرهاي جنسي و آموزشي، تحت‌تأثير تورم و بيكاري نيز باشد.

Marriage and divorce can be related to economic, sexual and institutional issues that make it easier or more difficult to create or maintain a new married life. In this study, the impact of economic variables on smooth and stochastic trends of marriage and divorce, with emphasis on sexual ratio and literacy rate control channels has been analyzed during 1969-2016 in Iran, using Autoregressive Distributed Lag model and Kalman filter. The results show that there is a significant and positive relationship between smooth divorce process and economic variables. Importantly, sexual ratio and literacy rate control channels are the channels that allow for accurate interpretations of unemployment and inflation on the smooth divorce process. In addition, sexual ratio and literacy rate have a positive and significant effect on the smooth marriage process. Therefore, the emphasis on gender-based alerting mechanism and literacy rate planning can have a double and synergic effect on improving the marriage process in Iran. Therefore, family formation in Iran is particularly influenced by gender control channels (especially sexual ratio) and institutional control channels (especially literacy rates) but the decision to divorce can be influenced by inflation and unemployment in addition to gender and institutional variables.