بنيان‌هاي جامعه‌شناسي گسست در امنيت ملي عراق نوين

هدف اين مقاله آن است تا معما و گسست در امنيت ملي عراق نوين (دوره پساصدام) را در بستر شاخص‌هاي جامعه‌شناختي اين كشور مورد مطالعه قرار دهد. جامعه عراق موزاييكي از شكاف هاي اجتماعي است كه در زمان حكومت بعثي ـ سني در فرايند همسان‌سازي، سركوب مي‌شدند و پس از اشغال عراق در سال 2003 زمينه مساعدي براي فعال‌شدن اين شكاف ها فراهم شد؛ به‌گونه‌اي‌كه با تجميع نيروهاي اجتماعي حول اين شكاف ها، به‌عنوان كنشگران اصلي داخلي مجال ابراز وجود در صحنه قدرت را يافتند كه بازتاب اصلي آن در خشونت هاي قومي ـ مذهبي و فقدان حكومت مركزي قوي بوده است. اين مقاله با طرح اين سؤال كه بنيان‌هاي جامعه‌شناختي عراق چه تأثيري بر گسست امنيت ملي اين كشور در دروان جديد (بعد از اشغال) داشته است؟ اين فرضيه را مورد بررسي قرار مي‌دهد كه شكاف هاي اجتماعي به‌عنوان نمود اصلي بنيادهاي جامعه‌شناختي، با تغير توازن هويت هاي موجود ازمنظر پايگاه قدرت، عمق بيشتري يافته و با تناظر هرچه‌بيشتر آنان زمينه براي ايجاد چالش هاي امنيتي مهيا شده است. يافته‌هاي اين پژوهش بااتكابر رويكرد نظري امنيت جامعه‌اي و روش توصيفي ـ تبييني نشان مي‌دهد كه از ميان كنشگران اصلي شيعي، سني و كردي، اهل سنت به‌دليل تصورات هويتي و احساس ناامني ناشي از پايين‌كشيده‌شدن از مسند قدرت، انگيزه بسيار بالاتري براي ابراز خشونت و حمايت از گروه هاي معارض دارد. ازسوي‌ديگر باتوجه‌به وجود نوعي پيوند هويتي ميان بازيگران داخلي عراق با كشورهاي هويت‌محور منطقه غرب آسيا، نزاع هاي داخلي عراق، بين دولتي شده و به تبع آن، مديريت امنيت ملي عراق را بسيار پيچيده تر مي سازد.