بررسي انتقادهاي وارد بر اشكال هاي دكتر مهدي حائري بر برهان وجودي محقق اصفهاني در اثبات خداوند

محقق اصفهاني، فيلسوف نو صدرايي معاصر است كه برهاني وجودي براي اثبات خداوند اقامه كرده است. اين برهان در تفكر اسلامي، كم‌نظير بوده و مورد توجه متفكران معاصر واقع شده است. در مجموع، پنج تقرير در سه محور كلي براي اين برهان بيان گرديده است: محور اول، مفهوم واجب‌الوجود ازاين‌جهت كه مفهومي ذهني است؛ محور دوم، مفهوم واجب‌الوجود ازاين‌جهت كه از امري وراي خود حكايت مي‌كند و در نهايت، حقيقتِ واجب‌الوجود يا موجود بذاته در خارج. هر كدام از اين تقريرها با اشكال‌هايي مواجه شده است. دكتر مهدي حائري يزدي چهار اشكال به اين تقرير از برهان وارد ساخته است. اشكال نقضي، مصادرۀ مطلوب، خلط بين گزاره هاي بتيه و غير بتيه از جمله اين اشكال ها هستند. اين اشكال ها با انتقادهايي از سوي مدافعان برهان وجودي مواجه گرديده اند. بيشتر اين انتقادها صحيح نبوده و ناشي از عدم توجه منتقدين به معقول ثاني بودنِ مفاهيمي نظير «واجب الوجود»، «خدا» و «شريك البارئ» است. بنابراين، عمده اشكال هاي دكتر حائري بر برهان محقق اصفهاني صحيح بوده و اين برهان در اثبات وجود خداوند ناكارآمد است.