بررسي رابطه علّي بين سلامت زنان و رشد اقتصادي در كشورهاي گروه D8: رهيافت عليت پانلي كونيا

سلامت مردمان، يكي از نگراني هاي مهم اقتصادي بخصوص در كشورهاي درحال توسعه به شمار مي رود. چرا كه اين مفهوم داراي نقشي مهم در فرآيند توسعه بوده و به عنوان يكي از مهم ترين سرمايه گذاري هادر زمينه نيروي انساني نگريسته مي شود. درمورد رابطه بين سلامتز نانو رشد اقتصادي ديدگاه اي مختلفي وجود دارد؛ سوالي كه در بين اقتصاددانان مطرح است اين است كه آيا رشد اقتصادي متأثرازسلامت زنان است يا رشد اقتصادي علت سلامت زنان است؟با وجود اهميت بالاي متغير سلامت بخصوص سلامت زنان، بسياري از حيطه هاي مرتبط با سلامت زنان كمتر مورد توجه قرار گرفته است. در واقع، پرداختن به سلامت زنان، سرمايه گذاري براي نسل هاي بعدي است و غفلت از آن نتايج جبران ناپذيري مي تواند در پي داشته باشد. علاوه بر سلامت نسل هاي آتي، سلامت زنان به صورت مستقيم نيز بر رشد اقتصادي كشورها تاثيرگذار است. از آنجايي كه نيروي انساني يكي از عوامل موثر در توسعه جوامع هستند زنان نيز به عنوان نيمي از جمعيت دنيا سهم عمده اي در عرصه توسعه اقتصادي و به دنبال آن نقش موثر و سازنده اي در به حركت درآوردن بخش هاي مختلف اقتصادي دارند. همچنين يكي از مهم ترين گروه هاي اجتماعي متأثر از كيفيت زندگي و در عين حال موثر بر آن مي باشند. اين گروه از آنجا كه ارتباط مؤثر و سازنده اي با گروه هاي اجتماعي جامعه دارند، علاوه بر وظايف شخصي نقش مهمي در پيشرفت هاي اجتماعي و توسعه پايدار آن ايفا مي كنند. آنان براي تسريع روند تغيير و توسعه پايدار جامعه، مسئوليت به سزا و تعيين كننده اي بر عهده دارند. به همين علت كشورهايي كه در مسير توسعه سازنده قرار دارند؛ به اين موضوع پي برده اند كه ضرورت ايجاد جامعه سالم در گرو وجود زنان مؤثر در جامعه است. زنان سالم بيشتر قادر هستند تا به صورت كارآمدي در بازار كار با نتايج مستقيم براي تأمين مؤثر نيروي كار و بنابراين سطح و رشد خروجي اقتصادي مشاركت بكنند و هر چقدر سلامتي بيشتر باشد بازدهي به سرمايه هاي آموزشي افزايش مي يابد. با توجه به اهميت سلامت بر رشد اقتصادي و با توجه به اينكه سلامت به عنوان يكي از مؤلفه هاي اساسي سرمايه انساني محسوب مي شود در اين پژوهش تلاش نموديم تا اثر متغيرهاي اميد به زندگي، نرخ باروري و نرخ مرگ و مير را بر رشد اقتصادي كشورهاي گروه D8 بررسي نماييم. اين پژوهش به بررسي جهت عليت بين شاخص هاي سلامت زنان (اميد به زندگي، نرخ باروري و نرخ مرگ و مير) و رشد اقتصادي طي دوره 2016-1990 با استفاده از رويكرد عليت گرنجري تلفيقي كونيا (2006) در كشورهاي گروه D8پرداخته است. اين روش مبتني بر رگرسيون به ظاهر نامرتبط (SUR) و آزمون هاي والد با مقادير بحراني بوت استرپ خاص هر كشور است. همچنين براي آزمون عليت در مجموعه كشورهايD8 از آزمون عليت دوميترسكو هورلين استفاده شده است. داده هاي مورد نياز از پايگاه داده هاي آماري بانك جهاني استخراج شده است. ابزارهاي اقتصادسنجي مورد استفاده در اين پژوهش، نرم افزارهاي STATA14، TSP، GAUSS16است. يافته هاي اين پژوهش حاكي از آن است كه در كشورهاي گروه D8 فرضيه مبني بر عدم وجود رابطه عليت از متغيرهاي اميد به زندگي، نرخ باروري و نرخ مرگ و مير به رشد اقتصادي را در سطح معناداري 5 درصد نمي توان رد كرد، ولي فرضيه مبني بر عدم وجود رابطه عليت از رشد اقتصادي به اميد به زندگي، نرخ باروري و نرخ مرگ و مير رد مي شود. به اين معني كه رابطه عليت از سمت متغيرهاي شاخص هاي سلامت به سمت رشد اقتصادي وجود ندارد ولي از سمت رشد اقتصادي به سمت شاخص هاي سلامت رابطه عليت وجود دارد. بنابراين رابطه علي يك‌طرفه از رشد اقتصادي به اميد به زندگي، نرخ باروري و نرخ مرگ و مير وجود دارد. پس نتيجه مي گيريم كه دراغلب كشورهاي گروه D8 و در مجموعه اين كشورها به صورت يك كل رابطه علي يك‌طرفه از رشد اقتصادي به شاخص هاي سلامت زنان وجود دارد.