خود مشت‌‌مالي در تاريخ شفاهي بنياد مطالعات ايران؛ نگاهي انتقادي به حكومت پهلوي و دلايل سقوط آن

Self-Esteem in the Oral History of the Iranian Studies Foundation; A critical look at the Pahlavi government and the Causes for its fall

سقوط حكومت پهلوي درپي انقلاب اسلامي ايران در دهه‌­هاي پاياني قرن بيستم از مهم‌­ترين رويدادهاي تاريخ معاصر ايران و جهان است. انقلاب‌ اسلامي از همان روزهاي آغازين موردتوجه بسياري از تحليل­‌گران حوزه­‌هاي سياسي، اقتصادي، جامعه‌ شناسي و روانشناسي بوده و حتي تاريخ‌­نگاري نيز از اين رويداد بي‌­نصيب نماند. پيدايش فضاي آزاد و طرح موضوعات جديد براي مورخان در اثر سقوط حكومت پهلوي و ميل برخي از بازيگران و شاهدان در اين رويداد براي ثبت و ضبط داده‌­هاي خود، انگيزه‌­اي در مورخان و مؤسسات براي تحليل و بررسي انقلاب اسلامي با تكيه بر تاريخ شفاهي بوجود آورد. پژوهشگاه­‌هاي بسياري در بيرون از مرزهاي ايران و سال­‌ها بعد در داخل ايران براي گردآوري خاطرات شخصيت‌­هاي عصر پهلوي و فعالان انقلابي همت گماردند. بدين‌روي آثار تاريخي متفاوتي با نگرش‌­هاي مختلفي در داخل و خارج از كشور پديد آمد. يكي از اين مراكز طراح و مجري برنامه تاريخ شفاهي، بنياد مطالعات ايران است. پس از انقلاب ‌اسلامي وجود حمايت‌­هاي مالي خاندان پهلوي، كمك­‌هاي فني دانشگاه­‌هاي غربي و از همه مهم­‌تر دسترسي آسان به رجال عصر پهلوي بنياد را برآن‌ داشت كه در زمينه گردآوري تاريخ شفاهي عصر پهلوي تلاش نمايند. اين مقاله مي­‌كوشد به روش تاريخي ‌- تحليلي با تكيه بر متون تاريخ شفاهي بنياد، به نقد و بررسي و تحليل ساختاري، محتوايي و تئوريك آن بپردازد و در فحواي متون، روايت ديگري از دلايل سقوط حكومت پهلوي و پيروزي انقلاب اسلامي در خاطرات كارگزاران عصر پهلوي بجويد.

The collapse of the Pahlavi regime in the wake of the Islamic Revolution in the late decades of the twentieth century is one of the most significant events in contemporary Iranian and world history. From the earliest days, the Islamic Revolution has attracted the attention of many analysts in the fields of politics, economics, sociology, and psychology, and even historiography has not been deprived from portion. As the Pahlavi regime collapsed, emerged an open space and new issues for historians and the desire of some actors and witnesses to record their data provided an impetus for historians and institutions to analyze and examine the Islamic Revolution based on oral history. Many scholars outside of Iran and many years later inside Iran sought to collect memories of Pahlavi-era personalities and revolutionary activists. Therefore, different historical works with different attitudes emerged at home and abroad. One of the centers for designing and implementing the Oral History Program is the Foundation for Iranian Studies. After the Islamic Revolution, the financial support of the Pahlavi dynasty, the technical assistance of Western universities and, most importantly, the easy access to the Pahlavi era's men, led the Foundation to work on collecting oral history of the Pahlavi era. This article attempts to critically analyze its structural, content, and theoretical analysis based on the Foundation's oral history texts, and in the context of the texts, another account of the reasons for the fall of the Pahlavi government and the victory of the Islamic Revolution in Pahlavi era brokers.