نهادها و تأثير آنها بر توسعه علم و فناوري

هدف اين مقاله، معرفي و بررسي نهادهاي مؤثر بر توسعه علم و فناوري و سياست‌گذاري در خصوص شكست‌هاي نهادي است. مقاله حاضر ضمن بررسي مفهوم نهاد در حوزه اقتصاد و مطالعات نوآوري، نهاد را مجموعه‌اي از قيود انساني و سازماني شكل‌دهنده تعاملات، رفتار و عملكرد بازيگران مختلف جامعه تعريف و نهادها را ذيل سه دسته نهادهاي فيزيكي (شامل سازمان‌هاي فعال نظام علم، فناوري و نوآوري نظير دانشگاه، بنگاه و دولت)، نهادهاي سخت (مانند قوانين، سياست‌ها و استانداردها) و نهادهاي نرم (مانند تعاملات، روال‌ها و هنجارها) دسته‌بندي نموده است. به علاوه وابستگي نهادها به بافتار اقتصادي، سياسي و اجتماعي (چه به صورت عام و چه نهادهاي مؤثر بر توسعه علم و فناوري) كه در آن واقع شده‌اند از ملاحظاتي است كه در خصوص بررسي نهادها مورد تأكيد قرار گرفته است. از ديگر جنبه‌هاي تأثيرگذاري نهادها، تأثير آنها بر عملكرد سطوح مختلف تحليلي از جمله بنگاه، بخش‌هاي صنعتي و همچنين توسعه علم، فناوري و نوآوري است. مطابق يافته‌هاي اين مقاله، نهادهاي مالكيت فكري، آموزش، روال‌هاي يادگيري و تحقيق‌وتوسعه و نهايتاً تعاملات و اعتماد بين بازيگران از مهم‌ترين نهادهاي مؤثر بر توسعه علم و فناوري محسوب مي‌شوند. شكست‌هاي نهادي كه از ضعف در عملكرد نهادهاي موجود و يا خلاء نهادي حاصل مي‌شود و لزوم مداخلات سياستي در خصوص شكست نهادهاي مؤثر بر توسعه علم و فناوري نيز از ديگر موضوعات داراي اهميت در تحليل‌ نهاد محسوب مي‌شود كه دلالت‌هاي سياستي متنوعي را براي سياست‌گذاران و تصميم‌گيران به همراه دارد.