نقش دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها در توسعه علم و فناوري و سياست‌هاي حمايت از آنها

از زمان تأسيس دانشگاه بولونيا در اواخر قرن 11 تا  قرن 19 ميلادي، نقش دانشگاه‌ها عموماً بر محوريت كاركرد آموزش جريان داشته است. به تدريج با اهميت يافتن سياست علم در اوايل قرن بيستم، دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها وظيفه پژوهش را نيز عهده‌دار شدند. علاوه بر دو كاركرد محوري يادشده، كاركردهاي ديگري نيز براي دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها مطرح شده كه تحت عنوان مأموريت سوم شناخته مي‌شوند. هم‌زمان با افزايش اهميت سياست فناوري و نوآوري از اواسط قرن بيستم، توسعه فناوري توسط دانشگاه‌ها از طريق سازوكارهايي همچون همكاري با صنعت و تأسيس شركت‌هاي زايشي دانشگاهي مورد توجه قرار گرفت. در سال‌هاي اخير با متداول شدن نگاه نظام‌مند به نوآوري و سپس نظريه نظام‌هاي نوآوري، نقش دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها در نوآوري و خلق ثروت نيز اهميت بيشتري يافته است. اخيراً برخي محققان با مطرح كردن دانشگاه‌هاي توسعه‌گرا نقش دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها در توسعه نوآوري و كارآفريني را فراتر از گذشته و به بيان ديگر ايفاي نقش اجتماعي و اقتصادي بر اساس نيازهاي جوامع پيراموني خود دانسته‌اند. هم‌زمان با تحولات در نقش دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها، سياست‌هايي نيز از طرف دولت‌ها براي تقويت كاركردهاي آموزش، پژوهش و مأموريت سوم در كشورهاي مختلف طراحي و اجرايي شده است. در اين مقاله به ابعاد مختلف نقش و تأثيرگذاري دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها در نظام علم، فناوري و نوآوري و سير تحولات آنها پرداخته و دو مطالعه موردي از فعاليت‌ها و اقدامات دو دانشگاه داخلي خصوصاً در موضوع مأموريت سوم ارائه مي‌شود.