دسته‌بندي و انتخاب ابزارهاي سياستي علم، فناوري و نوآوري

بخش مهمي از فرآيند سياست‌گذاري علم و فناوري، طراحي و انتخاب ابزارهاي سياستي است. از اين رو درك صحيح ماهيت ابزارهاي مختلف و منطق مداخله دولت به كمك سازوكار عملكردي آنها از اهميت ويژه‌اي برخوردار است. اين در حالي است كه با توجه به تغييرات روزافزون، نوع نگاه به ماهيت و آثار ابزارها دائماً در حال تغيير و لذا نيازمند پايش و بازبيني است. در يك نگاه كلي مي‌توان دسته‌بندي ابزارها را تحت سه جريان دسته‌بندي مبتني بر منطق مداخله، مبتني بر مخاطب هدف و مبتني بر سازوكاري كه ابزار بر اساس آن مسائل نظام نوآوري را برطرف مي‌نمايد بررسي نمود. با اين منطق، در اين مقاله يك دسته‌بندي كلي براي ابزارهاي سياستي شامل چهار دسته ابزارهاي متمركز بر تحريك طرف عرضه، ابزارهاي متمركز بر تحريك طرف تقاضا، ابزارهاي متمركز بر شكل‌گيري روابط نظام‌ساز و ابزارهاي متمركز بر زيرساخت و مقررات‌گذاري معرفي شده است. اگر چه جريان‌هاي جديدتر، ابزارها را بر اساس نحوه حل مسائل نظام نوآوري دسته‌بندي و آنها را از اين جهت نظام‌ساز مي‌دانند، ويژگي دسته‌بندي مقاله حاضر، اصالت بخشيدن به ابزارهاي نظام‌ساز به عنوان گونه خاصي از ابزارها است كه از آنها جهت ظرفيت‌سازي براي تعاملات و روابط ميان بازيگران نظام نوآوري استفاده مي‌شود. به عنوان مطالعه موردي، 110 برنامه حمايتي از شركت‌هاي دانش‌بنيان مورد بررسي قرار گرفته و نتايج مشخص نموده كه بخش عمده حمايت‌ها در قالب تأمين مالي مستقيم طرف عرضه بوده و از ميان گزينه‌هاي متنوع ابزارهاي نظام‌ساز صرفاً به تعداد كمي از آنها توجه شده است.