چكيده فارسي :
شمس الدين سمرقندي از منطق‌دانان پيرو ابن سينا در سده هفتم قمري است كه باوجود نوآوريهاي منطقي بسيار، نقش او در تاريخ منطق سينوي بسيار ناشناخته مانده است؛ برخلاف ابن سينا كه نوآوريهاي منطقي متعددش، از او يك منطقدان برجسته ساخته است. شايد يكي از دلايل اين امر، اين باشد كه با وجود اين همه توجه به آثار منطقي ابن سينا (ازجمله شفا، نجات، اشارات و المختصر الاوسط)، آثار منطقي سمرقندي ازجمله مهم‌ترين اثر او با عنوان شرح القسطاس، هنوز به‌صورت نسخه خطي باقي مانده است؛ درحالي‌كه سمرقندي در اين كتاب گران‌سنگ، نوآوريهاي منطقي‌اي داشته كه هم نشانگر شخصيت برجسته علمي و منطقي او است و هم بر ما فرض مي‌گرداند كه با توجه بيشتري به تصحيح و بررسي اين كتاب بپردازيم. سمرقندي در اين اثر به آثار منطق‌دانان پيش از خود توجه داشته به‌طوري‌كه ميتوان تأثير انديشه هاي منطق‌دانان متقدم را در اين اثر بهخوبي مشاهده كرد؛ ازاين‌رو نوآوريهاي اين اثر را بايد در ميان نقدهاي او بر ديگر منطق‌دانان هم جست‌وجو كرد؛ درعينحال او بر انديشه منطق‌دانان پس از خود نيز اثر گذاشته است. به نظر ميرسد با دسترسي به اين اثر ميتوان توصيفي مستند و تبييني مستدل و نظام مند از انديشه هاي نوآورانه منطقي سمرقندي و تثبيت جايگاه او در تاريخ منطق سينوي ارائه داد.
چكيده لاتين :
Shams al-Din al-Samarqandi, one of the Avicenna’s followers in 7th century A.H, is unknown in the history of logic, despite his logical talent and innovations. As is discussed in this article, the reason for this negligence is that Samarqandi`s logical writings, including his most important logical book Sharh-al-Qestas, are still in manuscript form, unlike Avicenna whose books such as al-Shifa, al-Nijat, and Al-isharat wa al-tanbihat were available in most of the times. In this article, by indicating some of his innovations in logic and other subjects, the necessity of textual criticism of Sharh-al-Qestas becomes clear and necessary. In writing his book, he was aware of his previous logicians` books and referred to them frequently, so finding his unique ideas needs deep and exact research. Also, he has deep effects on the subsequent logicians; therefore by reviving his book, it would be possible to find his real position in the history of logic.
