بيان يكپارچگي در منظر؛ ارايه يك مدل مفهومي جديد

منظر، به مثابه محيط طبيعي يا مصنوع از ديرباز به واسطه بشر و ديگر موجودات درك شده و كانال ارتباطي محيط و باشندگان درون آن بوده است. اما در علوم جديد، نتوانسته به عنوان يك كليت منسجم مورد بازشناسي قرار گيرد. شناسايي سوژه به عنوان يك موجوديت مستقل در ذهن مخاطب و درك روابط وجوه و ابعاد و عناصر درون آن همراه با پيوندهاي بيروني اش، همان چيزي است كه مي توان ايده يكپارچگي دانست. تخصص هايي كه قابليت مطالعه محيط را دارند، هر كدام از بعدي، منظر را موجوديتي يكپارچه منظور مي كنند و ممكن است ديگر ابعاد را ناديده گرفته يا آنها را موضوعاتي بيشتر ذهني قلمداد نمايند. اين پژوهش با هدف وحدت بخشي به نگاه هاي تخصصي درگير در مسأله منظر، ابتدائاً در پي اين بود كه مشخص كند، هر يك از تخصص هاي مرتبط با موضوع منظر، كدام يك از وجوه يكپارچگي را در آن ملموس تر مي يابد؟ راهي كه پژوهش حاضر براي پاسخ به اين پرسش انتخاب كرده است، به جاي مراجعه به آن ديسيپلين ها، جستجوي مؤلفه هاي مفهومي منظر و يكپارچگي و سپس دسته بندي تخصص هاي علمي مرتبط با مقوله منظر بر اساس آنها بود. لذا در مطالعه پيشينه با رويكردي توصيفي پس از بررسي سابقه تعاريف و فضاي مفهومي هر كدام از دو مقوله اصلي (منظر و يكپارچگي)، مؤلفه هاي هر يك را از ديد صاحبنظران بررسي كرده و بر اساس كامل ترين تقسيم بندي از مؤلفه هاي منظر، نقل قول ديگر نظريه پردازان را در جدولي با آن تطبيق داده است. سپس، شش واژه اصلي (سه واژه متعلق به مؤلفه هاي منظر و سه واژه ديگر متعلق به مؤلفه هاي يكپارچگي) از كامل ترين تقسيم بندي ها انتخاب شده و با رويكردي اكتشافي، تعريفي دوباره از مفاهيم و روابط مختلف ميان آنها ارايه داده و تفكيك و تداخل مفهومي آنها را با هم بررسي شد. در ادامه، روابط در هم تنيده اي كه در ابعاد مختلف ميان مؤلفه هاي منظر و يكپارچگي وجود داشت، نگارندگان را به سمت طراحي يك مدل مفهومي سه بعدي سوق داد. اين مدل علاوه بر اينكه جايگاه تخصص هاي اصلي درگير در بحث منظر را در آن به خوبي روشن و مشخص مي كرد كه هر تخصص چه وجوهي از يكپارچگي را بر مبناي چه وجوهي از منظر جستجو مي كند، فرمت هندسي آن نيز، سياست گذاريِ متغيريابي و مستندسازي مؤلفه هاي يكپارچگي را آسان تر مي نمايد.