بررسي تنوع ژنتيكي و فيتوشيميايي اكوتيپ هاي زيره سبز كشت شده در مراتع مختلف استان يزد

هدف: با توجه به ارزش اقتصادي گياه دارويي زيره سبز (Cuminum cyminum)، ارزيابي ژنتيكي و فيتوشيميايي آن بمنظور نگهداري منابع ژنتيكي و دستيابي به عملكرد و كيفيت برتر اسانس، در برنامه هاي اصلاح نژاد امري حياتي است. هدف از اين پژوهش بررسي تنوع ژنتيكي و فيتوشيميايي اكوتيپ هاي مختلف زيره سبز در استان يزد مي باشد. مواد و روش ها: جهت بررسي تنوع ژنتيكي با 10 آغازگر ISSR، استخراج DNA از گياهان زيره سبز چهار رويشگاه به روش CTAB انجام شد. كميت و كيفيت DNA از روش اسپكتروفتومتري و الكتروفورز تعيين شد. باندهاي واضح حاصل از الكتروفورز محصولات PCR بر روي ژل آگارز 1.5 درصد، امتيازدهي شدند. جهت بررسي تنوع فيتوشيميايي با روش GC-MS، اسانس گيري به روش تقطير با آب از زيره سبز انجام شد. نتايج: نتايج نشان داد كه آغازگرهاي ISSR-14 وISSR-13 بالاترين ميزان PIC (0.39و 0.38)، MI (13.3 و 12.48) و تعداد باند (35 و 32) را دارا بودند. آناليز خوشه اي با ضريب تشابه جاكارد و الگوريتم UPGMA‌، چهار اكوتيپ را در هشت گروه طبقه بندي كرد. در آناليز تجزيه به مختصات اصلي،57.17% از واريانس كل توسط سه مؤلفه بيان شد. نتايج اين آناليز با تجزيه خوشه اي و با پراكندگي جغرافيايي نمونه ها همخواني داشت. آناليز واريانس مولكولي تنوع درون و بين جمعيتي را به ترتيب 93 و 7 درصد از كل تنوع نشان داد. براساس نتايج GC-MS، تركيبات Propanal، Benzenemethanol، 1-phenyl-1-butanol، γ-terpinene، β-Pinene و P-cymene به عنوان تركيبات عمده اسانس شناسايي شدند. تجزيه خوشه اي نمونه ها براساس پارامترهاي فيتوشيميايي، رويشگاه هاي تفت، مهريز و اردكان را در يك گروه و رويشگاه بهاباد را در گروه ديگر قرار داد كه با فاصله جغرافيايي مطابقت نداشت. نتيجه گيري: براساس يافته ها مشخص گرديد كه پتانسيل بالايي از تنوع در اكوتيپ هاي زيره سبز استان يزد وجود دارد. استفاده از نشانگر ISSR در ارزيابي تنوع ژنتيكي اكوتيپ هاي زيره موفقيت آميز بود. نتايج آناليز خوشه اي براساس تركيبات فيتوشيميايي با خوشه بندي ژنتيكي همخواني نداشت.